محسن نادی یزدی تخمه‏ داغ را به مشهد آورد

سیدعلی حسینی مبارز| در هر رشته و صنعتی بنای خیر را کسانی می‏‌گذارند که دست‌های زحمتکشی دارند و خشت ‏خشت  تولید و اشتغال و کار را در پَسِ تجربه‌‏های اندوخته از گذر ایّام، تحویل شاگردان می‌‏دهند و به این ترتیب آن شغل را حفظ می‏‌کنند.

تخمه ‏داغی یکی از همان شغل‌‏هایی است که به این ترتیب حفظ شده و یکی از بازارهای داغی است که در شهرمان رونق گرفته است و سالیان سال است که داغی تخمه‏‌های مشهد زیرزبانمان به این واسطه طعم می‌‏گیرد.

برای همین هم سراغ قدیمی‌‏ترین این کار را می‏‌گیریم و پس از جستجوی زیاد در یکی از محلات منطقه‌‏مان او را می‌‏یابیم و پای صحبت‌های گرم و صمیمانه‌اش می‌نشینیم تا برایمان از تلاش‌ها و زحمت‌هایش و از تخمه‏ داغ نادی معروف به تخمه ‏داغ طلاب بگوید.

مطلب مرتبط پهلوانِ آجیل فروش محله فجر

پایه‌گذار تخمه داغ 

محسن نادی یزدی ۴۹ بهار از عمرش را پشت سر می‏‌گذارد و از آنجایی که متولد یزد است با طلبیدن امام‌رضا (ع) عاشقانه به همراه خانواده عزم سفر مشهد می‏‌کند و از آن به بعد با جدیت مشغول کار می‌شود.

او از همان دوران نوجوانی به کار تولید ابریشم و نخ چلّه ‏تابی مشغول می‌‏شود. با توجه به علاقه‏‌اش به تخمه و آجیل وارد کار تخمه ‏داغی می‌‏شود. نادی از روز‌هایی حرف می‌‏زند که تنها و با دست‌های خالی کارش را شروع می‌‏کند و سال‌۱۳۷۱ اولین تخمه ‏داغی استان خراسان را در محله فجر مشهد بنا می‌‏کند.

تخمه ‏داغی و آجیل‌فروش محله ما در ابتدا با یک دستگاه کوچک که تمام خاطرات کاری‏‌اش از آن نشئت می‌‏گیرد کارش را شروع می‌‏کند. از افتخارات او این است که قدیمی‌ترین مغازه تخمه داغی را در محله دارد.

خریداری از کشاورزان 

وقتی وارد مغازه‏اش می‏‌شوی پر است از قفسه‏‌های رنگی با انبوهی از آجیل و انواع تخمه‌‏ها و شکلات‌های رنگین که در بین آنها پسته‏‌ها لبخند می‌‏زنند و بوی تخمه‌‏های داغ در فضا پیچیده است.

از همان سال‌های ۷۲، ۷۳ بود که از کشاورز‌های کپه داغ بجنورد تخمه تهیه می‌کردم

کارگاه و انباری در انتهای مغازه‌‏اش قرار دارد‏ که آن ‏هم پر است از کیسه‌های تخمه. در گوشه کارگاه دستگاه فلزی بزرگی است که کارش داغ کردن و بودادن تخمه‌هایی است که از کشاورزان خریداری می‌شود.

نادی با اشاره به اینکه عمده مرکز تخمه در بجنورد است می‌گوید‌: از همان سال‌های ۷۲، ۷۳ بود که از کشاورز‌های کپه داغ بجنورد تخمه تهیه می‌کردم. او توضیح می‌‏دهد که کار خرید از کشاورزان باید سر فصل انجام شود و پس از انبار کردن و بوجاری که تخمه‌ها در آن ریز و درشت می‌شود به مقدار نیاز تخمه‌ها در داخل دستگاه قرار گرفته و با چرخش دستگاه با حرارت شعله‌های گاز به کمک نیروی برق در یک دمای مخصوص داغ می‌شود.

آجیل هم با این دستگاه داغ می‌شود و در دستگاه دیگری با موادی به آنها لعاب اضافه می‏‌شود. او ادامه می‌‏دهد: پنج نوع لعاب داریم البته تخمه‌های طعم‌دار خاصیت خودش را دارد واین باعث می‌شود که تخمه‌ها همیشه به صورت داغِ داغ و طعم‌دار به مشتری عرضه می‌شود.

کارگاهم به زودی منتقل می‌‏شود

قدیمی‌‏ترین تخمه ‏داغي منطقه اين را هم مي‌افزايد كه در تمام فصول سال کارش رونق دارد و مشتری‌‏های فراوانی از مشهد و شهرستان‌های دور و نزدیک برای سفارش‌ها مراجعه می‌‏کنند. او از گسترش کارگاه تخمه‏ داغش سخن می‏‌گوید و ادامه می‌‏دهد: به یاری خداوند و دعای مردم، کارگاهی در شهرک صنعتی با امکانات و فضای بیشتری در نظر گرفته‌ام که به زودی به آنجا انتقال پیدا خواهد کرد و به این وسیله خدمات بهتر و بیشتری به مردم ارائه خواهم داد.

برخی از شاگردان از نامم سوءاستفاده کردند

محسن نادی وقتی در منطقه طلاب با نیت رضایت‌مندی مردم و مشتری کار خودش را شروع می کند نام «تخمه‌‏داغ طلاب» را بر آن می‌گذارد. در آن زمان بود که در این منطقه تخمه داغ وجود نداشت، تخمه داغ طلاب رفته رفته زبانزد مردم منطقه و مشهد شد. او با بیان اینکه این کار دوست‌داشتنی است می‏‌گوید: حاضر نیستم این کار را با کار دیگری عوض کنم  و زندگی‌‏ام یک جورهایی با بوی خوشايند تخمه‏‌داغ انس گرفته است.

جوان‌های زیادی در طول این سال‌ها در کنار او کار کرده‌اند و حرفه آجیل و تخمه داغ کردن را یاد گرفته‌اند و هر کدام در گوشه و کنار شهر برای خود مغازه‌ای بنا کرده‏اند اما او گلایه‌مند است که برخی از نام تخمه داغ طلاب و محبوبیتی که در دل مردم توسط نادی ایجاد شده است سوء‌استفاده کرده‏اند و او مجبور شده است كه از نام قدیمی و اصیل طلاب بگذرد و نام کارگاهش را به تخمه داغ نادی تغییر دهد.

خواص آجیل 

آجیل‌فروش بزرگ منطقه ما به انواع آجیل از پسته، فندق، نخود، کشمش، بادام‌زمینی، بادام هندی و انواع تخمه اشاره دارد و می‏‌گوید: تخمه برای خود انواع مختلفی دارد كه از جمله مي‌توان تخمه آفتاب‏گردان، خربزه، هندوانه، کدو، شمشیری و تخمه ژاپنی را نام برد و برخی از آن‌ها مانند پسته و انواع آجيل‌ها هم به صورت خام و هم به صورت پخته عرضه می‏‌شود.

وي در این‌باره بیان می‏‌کند: آجیل با توجه به طبع گرمی که دارد دارای خواص فراوانی است، به عنوان مثال تخمه آفتابگردان ویتامین‌ Eدارد که برای اعصاب و نور چشم مفید است، علاوه بر آن فندق نیز برای اعصاب مفید است، پسته کمک زیادی به خون‌سازی می‌کند و کنار آن بادام زمینی دوایی است برای پایین آوردن فشار‌خون.

او ادامه می‌‏دهد: از مویز به عنوان بالا‌برنده‏ هوش می‌‏توان استفاده کرد. او آجیل را برای بدن مقوی می‌‏داند و عنوان می‏‌کند: انواع مختلف با طعم‌های متنوع سرکه‌ای، آبلیمویی و گلپر در بین آجیل‏ها وجود دارد و به عنوان مثال به ذرت طعم‌های سرکه‌ای، پنیری و نمکی اضافه می‏کنند و به بادام زمینی یا همان بادام خاکی هم همین طعم‌ها اضافه می‌‏شود.

ورزش در کنار کار 

نادی که هم‌‏محله‌‏ای خوش‏‏رو و معتمد ماست علاقه زیادی به ورزش دارد و این روحیه ورزشکاری را هنوز در خودش احساس مي‌كند و در ميان ورزش‌ها به ورزش باستانی علاقه‌مند است. به گفته خودش مرشد زور‌خانه است و به عنوان باستانی‌کار ورزشگاه شهید‌احمدی در منطقه طلاب در آنجا ورزش می‌کند و معتقد است كه درکنار کار، ورزش علاوه بر سلامت بدن در نشاط و شادابی روح و روان تاثیر زیادی دارد.

محسن نادی آرزو دارد سالیان سال این کار را به همراه خانواده ادامه دهد و فرزندانش ادامه‌دهنده راه او باشند و در این‌باره با اشاره به «زکات علم نشره» می‌گوید: اگر کسی خواست مغازه فروش تخمه و آجیل باز کند و وارد این کار شود حاضرم تمام تجربه‏‌ام را به او انتقال دهم.

او رمز موفقیت در مردم‏داری را عمل‌كردن به سه عنصر صفا یعنی خوش‌رفتاری با مردم و سخا و وفا کردن به عهد با خداوند و مردم می‌داند. وي رمز موفقیت در هر کاری را رضایت‏مندی مردم و دادن جنس با کیفیت به آن‌ها مي‌داند كه خودش سرلوحه کارش قرار داده است‌.

وقتی از کارگاه تخمه‏‌داغ نادی بیرون می‌‏آیم بوی تخمه داغ همه‌جا را فرا گرفته است و هنوز وجودم گرم از صحبت‌های دلنشین او در کنار تخمه‌های داغش است.

* این گزارش یکشنبه، ۲۶ فروردین ۹۲ در شماره ۴۹ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است.