
هنر مداحی در خانواده محمدرضا گرمابی موروثی است
هیئتیها خوب میشناسندش. «محمدرضا گرمابی» سال ۱۳۶۶ در محله رده مشهد از محلههای قدیمی منطقه ما متولد شده است. او از کودکی با حمایت و تشویق پدر و پدربزرگش به مداحی و مرثیهخوانی اهلبیت (ع) پرداخته است.
حالا محمدرضا بیش از بیست سال است که بهعنوان مداح اهلبیت مشغول خادمی در مساجد، حسینیهها، تکایا و هیئتهاست. در یکی از شبهای محرم قراری با او در هیئت مجمع محبین آلا... میگذارم و ساعتی به گفتوگو مینشینم.
تشویقهای پدربزرگ، مسیر زندگی را تغییر داد
در ابتدای گفتگو، از محمدرضا گرمابی میخواهم از دوران کودکیاش و اینکه چه عاملی پای او را به محافل و مجالس ائمه باز کرده است، برای ما بگوید که اینطور جواب میدهد: به یاد دارم حدودا چهارساله بودم که اغلب مواقع بههمراه پدربزرگم به محافل قرآنی میرفتیم.
من آنزمان روی پاهای پدربزرگ مینشستم و سورههای کوچک قرآن را میخواندم و پدربزرگم من را تشویق میکرد. وابستگی من به پدربزرگم زیاد بود و اغلب تصور میکردند پدروپسر هستیم.
گرمابی بههمراه پدر و پدربزرگ صبحهای جمعه در جلسه دعای ندبه واقعدر خیابان محصل شرکت میکرد که رفتهرفته این جلسه دعا به هیئت مذهبی بهنام بیتالرضا تبدیل شد.
مدیون حمایتهای پدرم هستم
محمدرضا گرمابی تا دیپلم بیشتر درس نمیخواند. دوران ابتدایی خود را در مدرسه عذرا رحمانیفرد و شهید اصغری واقعدر خیابان شهید حسینیمحراب میگذراند. او کلاس اول ابتدایی پدربزرگش را از دست میدهد.
گلمحمد گرمابی (پدرمحمدرضا) که خودش جزو مداحان است، وقتی میبیند فرزندش استعداد خوبی دارد، برایش وقت میگذارد و علاوهبراینکه خصوصی با یکدیگر تمرین میکنند، درکلاسهای آموزشی که ازسوی سازمان تبلیغات، آستان قدس رضوی و... برگزار میشد، شرکت میکردند.
محمدرضا نزد اساتیدی همچون خوشچهره، یعقوبی و اکبرزاده آموزش مداحی را فرامیگیرد.
اولین مداحی
این مداح جوان خاطرهای از اولین مداحی خود در دبستان عذرا رحمانیفرد واقعدر خیابان شهید حسینیمحراب بیان میکند و میگوید: نزدیک ایام محرم بود.
پدر به مدرسه آمد و به دبیران سفارش من را کرد و به آنها گفت که من مداحی بلدم. روز قبل از ماه محرم یکی از معاونان مدرسه به من گفت فردا باید پشت میکروفون بروی و برای دانشآموزان مداحی کنی.
فردای آن روز فرارسید و من مداحی خواندم که مورد تشویق معلمان قرار گرفتم.
هدیهای ماندگار
گرمابی، خاطره دیگری از مداحی خود در جمع طلاب اشاره میکند و میگوید: چهارده سال داشتم و در مدرسه شهید محلاتی دانشآموز بودم. یک روز به اتفاق پدرم دعوت شدیم دفتر مرجع عالیقدر آیتا... سیستانی. به یاد دارم نیمه شعبان بود. شعری را که از استاد رسایی خواندم.
وقتی مراسم بهاتمام رسید، همه ازجمله استاد مرحوم محمدحسین واحدیان من را در آغوش گرفت و کتابی بهنام گنجینه نور به من اهدا کرد. این کتاب گردآوری اشعار اساتیدی همچون موئد، سازگار، اکبرزاده، شفق و استاد وفایی است که هماکنون اغلب اشعارم از این کتاب است.
مداحی و زندگی
گرمابی در ۱۸ سالگی با خانم اکرامی ازدواج میکند. خداوند به این زوج خوشبخت تاکنون دو فرزند به نامهای امیرحسین چهارساله و فاطمه یکونیمساله عطا کرده است.
گرمابی اثر مداحی را در زندگی احساس کرده است و میگوید: با کتابهایی که درباره سبک زندگی و سیره اهلبیت مطالعه کردهام، خداراشکر توانستهام این سبک زندگی را در کانون گرم خانواده نیز به کار ببرم.
او به اتفاق خانواده از برکت مداحی برای اهلبیت، تاکنون به مکه مکرمه و نیز کربلای معلا مشرف شده است.
محمدرضا گرمابی یکی از عوامل موفقیت خود را در مداحی استفاده از منابع معتبر میداند
عوامل موفقیت
محمدرضا گرمابی یکی از عوامل موفقیت خود را در مداحی استفاده از منابع معتبر میداند و میگوید: سند من برای مداحی فقط روضه و نوحههایی که گوشبهگوش شنیده یا خوانده شده است نیست.
من به تمامی کتابهایی که بهعنوان مقتل در توضیح و روایت قیام عاشورا از طرف بزرگان و علما به رشته تحریر درآمده است، رجوع میکنم و متاسفانه در سطح جامعه مداحان و ذاکران اهلبیت آنچنانکه بایدوشاید این استناد و نظر به منابع موثق وجود ندارد.
طبیعی است اذکاری که برای امامحسین(ع) گفته میشود، بهدلیل ثوابی که در گریه برای فرزند رسولخدا وجود دارد، با همین انگیزه گفته و خوانده شده و گاهی دیده و شنیده میشود. این مطالب آمیخته به موضوعات نهچندان مستند و حتی دروغین است.
این مداح و ذاکر اهلبیت در ادامه کتابهای لحوف، سوگنامه آلمحمد و در کربلا چه گذشت را برای مطالعه بچههای هیئتی و مداحان توصیه میکند.
گرمابی، مداحی سنتی را هم در موفقیتش بیتاثیر نمیداند و میگوید: همه مداحیها و روضههایی که من میخوانم، به همان سبک قدیمی و سنتی است که همین باعث شده بیشتر در مجالس اهلبیت حضور پیدا کنم.
اما مهمترین نکتهای که در مداحی وجود دارد، اخلاص است. مداح باید اخلاص داشته باشد و از خودنمایی و ریا و تظاهر و... بهدور باشد. اگر این نباشد، هرچقدر هم صدا عالی باشد، هیچ فایدهای نخواهد داشت.
برخی مداحان هزینه کلانی درقبال مداحیشان دریافت میکنند که این عملی بسیار ناپسند است
شغل نیست
در ادامه این گفتگو، حاج محمدرضا گرمابی با اشاره به ویژگیهای یک مداح خوب، میگوید: اخلاص، اولین و مهمترین خصلتی است که مداح میبایست از آن بهرهمند باشد.
باید دانست که اخلاص در اعمال و گفتار، شرط اصلی ماندگاری است و با توجه به آن میتوان تاثیرگذاری مناسب را در مخاطب داشت.
گرمابی معتقد است نباید به مداحی به چشم یک شغل نگریست. او دراینباره میگوید: متاسفانه برخی افراد، مداحی را شغل میدانند.
چهبسا برخی مداحان هزینههای کلانی درقبال مداحیشان دریافت میکنند که این عملی بسیار زشت و ناپسند است؛ چراکه فردای قیامت ائمه ما میفرمایند شما هر عملی برای ما انجام دادید، دستمزدتان را از بندههای خدا در دنیا گرفتید و در آخرت مزدی نزد ما ندارید!
او از برخی مداحان که خودشان را از مردم جدا میدانند، گلایهمند است و میگوید: متاسفانه برخی مداحان ما کمی که مشهور میشوند، خودشان را برتر دانسته و بهنوعی خودشان را از مردم جدا میدانند. مداح باید مردمی باشد.
علاقهمندان مداحی بیایید زینبیه!
گرمابی از اوضاع مداحی در شهر مشهد گلایهمند است. او دراینباره میگوید: متاسفانه در شهر مقدس مشهد مداحان اهلبیت ساماندهی نشدهاند و این موضوعی طبیعی است که برخی مداحان ما به انحراف کشیده شوند. در تهران کارهای خوبی صورت گرفته است که جا دارد مسئولان ما تدابیری بیندیشند.
این ذاکر اهلبیت در ادامه مکانی را برای افرادی که علاقهمند به مداحی هستند، معرفی میکند و میگوید: بسیاری از بچههای هیئتی پیگیر هستند که من در چه مکانی کلاس آموزشی برگزار میکنم.
پیشنهاد من به آنها این بوده است که شنبهشبها مکانی در پنجتن بهنام زینبیه وجود دارد و استاد حاج علی ملائکه در این جلسه حضور پیدا میکند و آموزش مداحی بدون هیچ چشمداشتی انجام میدهد که خود من هم بهعنوان شاگرد حضور پیدا میکنم.
مایه سرافرازی ائمه باشیم
گرمابی در ادامه سخنی با بچههیئتیها دارد. او میگوید: هر فردی که در مراسم جشن و شادی یا غم و اندوه اهلبیت شرکت میکند، قطعا به دعوت آنها آمده است و آنها محترم هستند.
بنا به فرمایش امامحسنعسکری(ع) میفرمایند: «از خدا پروا کنید و زینت و مایه سرافرازی ما باشید؛ نه مایه زشتی و سرافکندگی ما».
حال، همه ما بایستی در همه جهات همچون منزل، خیابان و بازار و... سبک زندگی ائمه را به کار گیریم. متاسفانه مشاهده شده است برخی دوستان هیئتی پس از مراسم در مکانهایی حضور پیدا میکنند که اصلا در شأن دوستداران اهلبیت نیست.
گرمابی با اشاره به ویژگیهای والای حضرت امامحسین(ع) میگوید: امامحسین در کربلا کاری کرد که روزبهروز به جمعیت عشاق و دلداده به ایشان اضافه میشود.
امامحسین هرچه داشت، به خدا داد و خدا هم نام امام را اینگونه بر تمام گیتی بلند و سرافراز نگه داشت. درس ما هیئتیها باید از امام همین باشد؛ در راه خدا هر چه داریم و با هر توانی که میتوانیم، کار کنیم.
هیئتها بازیچه احزاب نشوند
این مداح موفق منطقه چهار در پایان صحبتهای خود با انتقاد از برخی هیئتها که وارد بازیهای سیاسی شدهاند، گفت: ما همه فرزندان حسینیم و رهبرمان امامخامنهای است. باید مطیع فرمان ایشان درهرزمینهای باشیم؛ مبادا بچههیئتی وارد بازیهای سیاسی شود و فریب وعدهوعیدها را بخورد.
* این گزارش یکشنبه، ۱۷ آبان ۹۴ در شماره ۱۷۵ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است.