محله راه‌آهن؛ یادگار ۳ مزرعه قدیمی مشهد
ساختمان ایستگاه راه‌آهن مشهد سال ۱۳۴۵ به‌عنوان یکی از بیست شاهکار معماری بعد از جنگ جهانی دوم در آسیا و زیباترین و مجهزترین ایستگاه راه‌آهن ایران افتتاح شد.
تاریخچه
۱۷دی۱۳۳۵ اولین قطار مشهد از میان باغات مزرعه امین‌آباد گذشت و وارد شهر شد. اما از زمان ورود اولین قطار به مشهد تا ساخت ایستگاه راه‌آهن ۱۰ سال زمان صرف شد.
در این مدت زمین‌های مزرعه امین‌آباد که بنا به کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، جزو موقوفه علیشاه افشار بوده و در سال ۱۱۶۱ قمری وقف شده تا عوایدش خرج مقبره او شود، به‌نفع ایستگاه راه‌آهن مشهد تملک شد.
۴آبان۱۳۴۵ ساختمان ایستگاه راه‌آهن مشهد به‌عنوان یکی از بیست شاهکار معماری بعد از جنگ جهانی دوم در آسیا و زیباترین و مجهزترین ایستگاه راه‌آهن ایران افتتاح شد.
حیدر‌قلی‌خان غیایی شاملو که شهریور۱۳۶۴ در فرانسه درگذشت، طرح ایستگاه راه آهن مشهد را شبیه به طاق کسرا درحالی که «بال‌های فروهر» را گشوده طراحی کرد.
اکنون در تقسیم‌بندی‌های شهری، محله راه‌آهن و محدوده ایستگاه راه‌آهن، جدا از هم در نظر گرفته شده است، اما ما این دو را با هم در یک محله تعریف می‌کنیم. با این حساب، ایستگاه راه‌آهن و محله راه‌آهن روی سه مزرعه بزرگ مشهد قدیم قرار می‌گیرند.
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، ایستگاه راه‌آهن روی مزرعه امین‌آباد ساخته شده است. مزرعه‌های عشرت‌آباد و علی‌آباد نیز دو مزرعه دیگری هستند که محله راه‌آهن مشهد را تشکیل می‌دهند.
بنا به کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، عشرت‌آباد مزرعه‌ای بزرگ شبیه شهرچه‌ای در شمال غرب باروی شهر مشهد بوده که بخشی از آن هم در داخل باره (دیوار شهر) قرار داشته است. در آغاز قرن چهارده خورشیدی خیابانی که از میدان شهدا به سوی راه‌آهن کشیده شده بود، عشرت‌آباد نام داشت، اما بعد از انقلاب به خیابان هاشمی‌نژاد تغییر نام یافت.
در این کتاب به حدود مزرعه علی‌آباد نیز اشاره شده است؛ این مزرعه از حدود سه‌راه کاشانی تا نزدیک چهارراه عشرت‌آباد (هاشمی‌نژاد) گسترش داشته است. تا اوایل قرن چهارده خورشیدی، قسمتی از کوچه یدالله (نیکویی کنونی) در جوار چهارراه خواجه‌ربیع به نام علی‌آباد بوده است. این محله در حوالی سال۱۳۲۵ وارد بافت شهری شده است.
بافت
سوای ایستگاه راه‌آهن که کاربری اداری دارد، ۷۳درصد مساحت محله راه‌آهن مسکونی است. بعد از آن کاربری‌های تجاری، آموزشی و گردشگری قرار دارد. گرچه ۳۰ تا ۳۴ ساله‌ها بیشترین گروه سنی این محله را به خود اختصاص داده‌اند، فراوانی تعداد افراد بالای ۷۵ ساله این محله نسبت به سایر محلات مشهد قابل توجه است که نشان‌دهنده قدیمی‌بودن ساکنان محله راه‌آهن است.
گرچه هنوز خانه‌های یک و دو‌طبقه حیاط‌دار در محله راه‌آهن وجود دارد، بیشتر ساختمان‌ها به‌سمت مرتفع‌سازی پیش می‌روند. اکنون تعداد زیادی از ساختمان‌های محله راه‌آهن بیشتر از چهارطبقه است.
دسترسی
محله راه‌آهن در بافت مرکزی مشهد قرار دارد و به بسیاری از مراکز مهم مشهد دسترسی آسانی دارد. این محله در بولوار شهید کامیاب و میدان شهدا به خط ۲ مترو دسترسی دارد. پراکندگی خطوط اتوبوس در این محله مناسب است و از هر نقطه محله تا ایستگاه اتوبوس به‌طور میانگین ۱۶۹متر راه است.
امکانات فرهنگی، رفاهی
- ایستگاه راه‌آهن مشهد در این محله قرار دارد.
- محله راه‌آهن به‌دلیل قرار‌داشتن در مسیر تردد زائران یکی از محلات تجاری مشهد است که مغازه‌های مختلفی در آن قرار دارد.
- همچنین بسیاری از هتل‌های مشهد در این محله است.
- موزه و آرامگاه نادرشاه افشار که یکی از مراکز گردشگری مشهد است در محله راه‌آهن قرار دارد.
- سوای دو درمانگاه، بیمارستان تخصصی زنان ام‌البنین (س) نیز در این محله قرار دارد.
- محله راه‌آهن یکی از محلات مذهبی مشهد است و ۲۴ مسجد در آن ساخته شده است.
- محله راه‌آهن دوازده دبستان دارد.
- بسیاری از ساختمان‌های مهم اداری مشهد مانند بنیاد شهید، اداره آموزش‌و‌پرورش ناحیه‌یک و... در این محله قرار دارد.
حدود جغرافیایی
محله راه‌آهن در بافت مرکزی مشهد قرار دارد. ایستگاه راه‌آهن در شمال شرق محله قرار دارد. بولوار آیت‌الله عبادی در غرب محله قرار دارد. خیابان آیت‌الله شیرازی در بخش جنوبی محله قرار دارد و خیابان‌های آیت‌الله بهجت و شهید محسن کاشانی در جنوب شرق آن است. محله‌های فاطمیه، کاشانی، جنت، بالاخیابان همسایه‌های محله راه‌آهن هستند.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
تفاوت تشک‌ها از نگاه حلاج قدیمی خيابان عبادي 
داستان مشهد قدیم 