مسجدجامع، خاطره مشترک اهالی پورسینا است

اینجا خاطرات هر همسایه‌ای را که مرور کنی، جایی بالاخره به مسجد جامع محله هم می‌رسی. قدمت شاید همان عنصر اصلی باشد، چیزی‌که باعث شده است این مسجد محور زندگی ساکنان اطرافش قرار بگیرد. هیچ‌کس سال ساخت دقیق مسجد فاطمه‌الزهرا (س) را نمی‌داند. انگار از قدیم اینجا بوده، روی حافظه مردم نشسته و گوشه ذهن همه جا خوش کرده است.

قدیمی‌ها، اما خاطرات پررنگ‌تری از آن دارند. از پدرانشان شنیده‌اند که این مکان بالغ‌بر هشتاد‌سال عمر دارد. روزی‌روزگاری یکی از ملاکان قدیمی، زمینش را وقف ساخت مسجد کرد، اهالی هم دست به دست هم دادند و یک مسجد کوچک ساختند. بعدتر آن را وسعت دادند و نتیجه‌اش شد ساختمانی که حالا هست. از پیچ اول خیابان پورسینا که بگذری، همان ابتدای راه، نمای مرتفع آبی و آجری آن خودنمایی می‌کند.

مسجد جامع فاطمه‌الزهرا (س) حالا تنها محلی برای برگزاری نماز نیست؛ اینجا نقش پررنگ‌تری در زندگی اهالی پورسینا دارد.

علم‌کشی مسجدی‌ها از قدیم تا امروز

سری به بازار شلوغ راسته پورسینا می‌زنم تا داستان مسجد را از زبان همسایه‌ها بشنوم. املاکی‌ها، میوه‌فروشی‌ها، پوشاک و... هر مغازه‌ای اینجا پیدا می‌شود. علی‌اکبر قاسم‌پور مسئول یک تاکسی تلفنی کوچک است که چند قدم بیشتر با مسجد جامع فاصله ندارد. ۱۰ سال عضو شورای اجتماعی محله بوده است و هجده‌سال هم عضو هیئت‌امنای مسجد. کودکی‌اش را لا‌به‌لای همین کوچه‌ها گذرانده است.

او داستان ساخت مسجد را از زبان پدرش شنیده است. هشتاد‌نودسال پیش که بیشتر جمعیت منطقه کشاورز بودند، ملاکی اینجا زندگی می‌کرد به نام جواد جوادی. نیمی از زمین‌های این حوالی تحت تملک او بود. او تصمیم گرفت بخش کوچکی از زمینش را وقف ساخت مسجد کند. اهالی دست به دست هم دادند و همان سال‌ها مسجد خشتی محله را بنا کردند. مسجد دویست‌متر زیربنا داشت و در یک طبقه ساخته شده بود.

طی این سال‌ها اگر پولی به دست همسایه‌ها می‌رسید، صد‌متر صدمتر به زیربنای مسجد اضافه می‌کردند. سال‌۸۷، اما آن را به‌کل تجدید بنا کردند. این مسجد حالا ۲‌هزار و ۲۰۰‌متر زیربنا دارد. ساختمان آن تشکیل شده است از طبقه همکف، بالکن و زیرزمین. هرکدام از این بخش‌ها حالا به فعالیتی مشخص اختصاص داده شده‌اند.

علی‌اکبر قاسم‌پور این‌ها را تعریف می‌کند؛ بعد هم درباره فعالیت‌های مذهبی که در مسجد شکل گرفته است، می‌گوید: شنبه‌ها جلسه انس با قرآن داریم و قرآن را با هم قرائت می‌کنیم. یکشنبه‌ها زیارت عاشورا می‌خوانیم. شب‌های چهارشنبه دعای توسل داریم و جمعه صبح‌ها هم خوانش دعای ندبه. 

مراسم پر‌شور مذهبی هم داریم که به رسم و رسوم محله ما تبدیل شده است. تاسوعا و عاشورا اینجا نذری توزیع می‌کنیم. بعد همگی به بوستان آلاله‌ها می‌رویم و مراسم علم‌کشی را برگزار می‌کنیم، مراسمی که از هشتاد‌سال پیش در همان نقطه برگزار می‌شده است. البته این بوستان در قدیم، قبرستان بود.

اعتکاف پر‌شور در صحن حیاط

حجت‌الاسلام و المسلمین حسین علیرضایی، دیگر ساکن قدیمی محله است. او ریش‌سفید و معتمد محله هم محسوب می‌شود. با اصرار راضی می‌شود که نامش در مطلب بیان شود، به شرط اینکه عکسی از او چاپ نشود. او را در میانه خیابان می‌بینم و گفت‌و‌گوی ما شکل می‌گیرد. امام جماعت سابق مسجد است که چندسال پیش به دلیل کهولت سن از فعالیت فرهنگی‌اش کناره‌گیری کرد.

شروع فعالیتش در مسجد، اما به پنجاه‌سال قبل برمی‌گردد. علیرضایی همه فعالیت‌ها را از بر است. تشکیل گروه بسیج برادران و خواهران، دار‌القرآن مسجد، برگزاری اعتکاف رجبیه در مسجد با ۴۵۰‌نفر جمعیت و... او خاطرات این اعتکاف‌ها را مرور می‌کند: اولین سالی که اعتکاف برگزار کردیم، مسجد فضای کافی نداشت؛ پس در صحن داربست زدیم. خیلی از جوان‌ها در همین اعتکاف‌ها دچار تحولات روحی و معنوی شدند، خیلی‌ها از دام اعتیاد به آغوش خانواده برگشتند و....

پادرمیانی معتمدان محله برای رفع مشکلات

یکی از فعالیت‌های عمده مسجد که تا امروز هم ادامه داشته، فعالیت گروه «مجمع‌الذاکرین» است که زیر‌نظر حاج‌آقاعلیرضایی شکل گرفته. درباره آن توضیح می‌دهد: چند سال پیش، این گروه به مسجد ما آمدند و ما نیز همکاری‌مان را شروع کردیم. دوشنبه‌شب‌ها اینجا جلسه آموزش مداحی دارند. محمد گلابگیر، یکی از مداحان برجسته آستان قدس رضوی، به بچه‌ها مداحی را آموزش می‌دهد. تا‌به‌حال مداحان جوان و نوجوان بسیاری اینجا آموزش دیده‌اند.

دیگر گروه مردمی که در این مسجد شکل گرفته، شورای حل اختلاف محله است. حسین علیرضایی یکی از پایه‌های اصلی این شوراست. مجتبی قاسمی، دیگر عضو شوراست. ساکن قدیمی محله است و در راسته خیابان املاکی دارد. او توضیح می‌دهد که سه سال پیش، این شورا را تشکیل دادند و مجوز‌های لازم را هم گرفتند.

تا اینجای کار ۳۵۰پرونده محلی از دادگاه دریافت کرده‌اند و تقریبا نیمی از این پرونده‌ها به صلح و سازش ختم شده است. موضوعات این پرونده‌ها هم بیشتر مشکلات خانوادگی و درگیری بین همسایه‌ها بوده که با پادرمیانی اعضا ختم به خیر شده است.

بانوان فعال محله

پس‌از گشت‌و‌گذار در محله و گفتگو با اهالی وارد مسجد می‌شوم که بخش‌های متفاوتی دارد. اتاق بسیج خواهران و برادران، آشپزخانه، طبقه همکف که نمازخانه است و... یکی از این قسمت‌ها بخش بانوان و خیریه مسجد است که زیر‌زمین را به آن اختصاص داده‌اند.

بانوان محله اینجا در‌کنار هم رویداد‌ها و برنامه‌های مختلف فرهنگی را رقم می‌زنند. سحر انصاری مسئول اتاق خیریه است که در برگزاری کلاس‌های فرهنگی هم مشارکت دارد. او درباره فعالیت‌های اخیرشان توضیح می‌دهد: از ابتدای تابستان برای کودکان و نوجوانان محله کلاس‌های تابستانی برگزار کردیم. کلاس زبان، کلاس ریاضی، نقاشی و...

او در پایان درباره خیریه مسجد هم توضیحاتی را ارائه می‌کند: ۱۲۰ نفر را تحت پوشش قرار داده‌ایم. وضعیت زندگی هر خانواده‌ای که به اینجا مراجعه کند، موردتحقیق و بررسی تیم ما قرار می‌گیرد و بعد پرونده تشکیل می‌شود؛ سپس از این گروه‌های هدف در زمان‌های مختلف به لحاظ مادی حمایت می‌کنیم.