چمدان‌های چشم به‌راه در مغازه محسن آقا 
اولین بانی برگزاری روضه در محله اسماعیل‌آباد که بود؟ 
تسهیل مطالعه برای سالمندان در کتابخانه مسجد قبا
یکی از مزیت‌های کتابخانه قبا این است که برای سالمندان و معلولان یا زنانی که در منزل فرزند نوزاد دارند و امکان خروج از منزل را ندارند، فرصت مطالعه فراهم می‌کند.
در خردادماه و فصل امتحانات دانش‌آموزان و دانشجویان، کتابخانه مسجد قبا در محله فلسطین شلوغ‌تر از همیشه است. این کتابخانه که از ۲۶ سال پیش به کوشش سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی تجهیز و راه‌اندازی شده، نقش مؤثری در بالابردن سطح علمی ساکنان محله داشته است.
قبا امروزه به یکی از کتابخانه‌های مجهز و پرطرف‌دار منطقه‌یک تبدیل شده است. برای آشنایی بیشتر با این کتابخانه، به خیابان خیام‌جنوبی ۲۱، بین نسترن ۱۸ و ۲۰ رفتیم که هر روز به‌جز ایام تعطیل از ساعت ۷ صبح تا ۷ شب باز است.
کتاب‌های متنوع
اعظم افسری که ۲۹ سال سابقه کار در کتابخانه‌های عمومی را دارد، از یازده‌سال پیش مسئول این کتابخانه است. او درباره چگونگی تأسیس این مکان می‌گوید: کتابخانه بنا به درخواست اهالی محله و هیئت‌امنای مسجد قبا و به کوشش سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در سال ۱۳۷۷ راه‌اندازی و تجهیز شد. این کتابخانه سیصد مترمربع وسعت دارد و در زیرزمین مسجد قبا قرار گرفته است.
مسئول این کتابخانه درباره بخش‌های مختلف آن می‌گوید: مخزن، سالن مطالعه خانم‌ها و آقایان و قفسه‌های باز کتابخانه که در هردو سالن مطالعه آقایان و خانم‌ها قرار دارد، بخش‌های این کتابخانه است. به گفته افسری، فضای سالن مطالعه برای خانم‌ها و آقایان مساوی است و از لحاظ امکانات نیز تفاوت چندانی ندارد.
او درباره تنوع موضوعی کتاب‌ها می‌افزاید: کتابخانه دارای ۲۳ هزارو ۴۰۰ جلد کتاب در زمینه‌های مختلف علمی شامل ریاضیات، شیمی، ادبیات، تاریخ، علوم اسلامی و... است. بخش زیادی از این کتاب‌ها به‌صورت قفسه باز در دسترس مراجعه‌کنندگان قراردارد. بخش دیگری از کتاب‌ها نیز در مخزن کتابخانه برای امانت‌دهی در اختیار اعضا قرار می‌گیرد. علاوه بر کتاب، ۷۱۸ حلقه لوح فشرده آموزشی در رشته‌های مختلف علمی نیز داریم که مراجعه‌کنندگان همراه با کتاب آموزشی از آن استفاده می‌کنند.
کتابخانه مسجد قبا اکنون ۱۳ هزارو ۵۰۰ نفر عضو دارد و حق عضویت سالانه آن ۳۰ هزار تومان است. در این کتابخانه علاوه بر ایرانی‌ها، اتباع خارجی نیز می‌توانند با ارائه مدرک معتبر کارت عضویت کتابخانه را دریافت کنند.
چگونگی تهیه کتاب‌های کتابخانه
کتاب‌های موجود در کتابخانه مسجد قبا به‌صورت دوره‌ای و به‌مرور خریده و کتاب‌های جدید جایگزین فرسوده‌ها می‌شود. کتاب‌های کهنه برای بنیاد پژوهش‌های اسلامی فرستاده می‌شود. آنجا نیز این کتاب‌ها تعمیر و برای کتابخانه‌های محروم شهر یا مناطق دورافتاده کشور ارسال می‌شود.
مسئول کتابخانه می‌گوید: هرسال بنیاد کتابخانه‌های آستان قدس رضوی بودجه‌ای برای خرید کتاب در اختیارمان قرار می‌دهد. بر اساس این بودجه، ما فهرستی از کتاب‌های لازم برای کتابخانه را از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، انتشاراتی‌ها یا فروشندگان مجازی می‌خریم. بخشی از کتاب‌ها را نیز شهروندان به کتابخانه اهدا می‌کنند.
او درباره کتاب‌های اهدایی این‌طور گفته‌هایش را ادامه می‌دهد: ما آنها را دسته‌بندی می‌کنیم و برای بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی می‌فرستیم. آنجا پس از ثبت مشخصاتشان، بخشی از کتاب‌های لازم برای ما ارسال می‌شود. کتابخانه قبا در کنار خدمات مطالعاتی و کتاب‌خوانی برای مراجعه‌کنندگان و علاقه‌مندان، هفته‌های کتاب مناسبتی برگزار می‌کند.
افسری می‌گوید: با توجه به موقعیت فرهنگی و مذهبی مسجد قبا و قرارگرفتن کتابخانه در این فضا، به مناسبت‌های مختلف ملی و مذهبی مثل محرم، دهه فجر، دهه کرامت و هفته دفاع‌مقدس هفته‌های کتاب برگزار می‌کنیم؛ به این صورت که کتاب‌های موضوعی مربوط به این مناسبت‌ها مثلا محرم از نویسندگان مختلف برای عموم به نمایش گذاشته می‌شود. در کانال مجازی کتابخانه نیز اطلاع‌رسانی برای معرفی و فروش کتاب‌های مناسبتی صورت می‌گیرد.
فراد می‌توانند با مراجعه به سایت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی نامشان را در سایت «کتابخانه سیار» ثبت کنند
ارسال کتاب به خانه‌ها
یکی از مزیت‌های کتابخانه قبا این است که برای سالمندان و معلولان یا زنانی که در منزل فرزند نوزاد دارند و امکان خروج از منزل را ندارند، فرصت مطالعه فراهم می‌کند: «بخشی از اعضای کتابخانه، افراد بازنشسته هستند. بعضی از این افراد به‌دلیل بیماری یا کهن‌سالی توان آمدن به کتابخانه را ندارند. این افراد می‌توانند با مراجعه به سایت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی نامشان را در سایت «کتابخانه سیار» ثبت و فهرست کتاب‌هایی را که نیاز دارند، اعلام کنند. همکاران ما در این حوزه کتاب‌ها را تهیه می‌کنند و به منزل آنها می‌برند.»
در این طرح مسئولان کتابخانه نام تعدادی از افراد بازنشسته و ناتوان را که قبلا از اعضا و مراجعه‌کنندگانشان بوده‌اند، مشخص و به سامانه کتابخانه سیار معرفی می‌کنند: «اجرای طرح کتابخانه سیار موفقیت‌آمیز بود و بسیاری از خانواده‌های ساکن در محله که فرد ناتوان یا بازنشسته علاقه‌مند به مطالعه دارند، از این ایده خیلی خوش‌حال هستند.»
خانم‌ها، بیشترین مراجعه‌کنندگان
به گفته مسئول کتابخانه، مراجعه‌کنندگان به کتابخانه از همه طیف‌های سنی هستند: «ما از نوجوان پایه پنجم ابتدایی تا دانش‌آموزان پشت‌کنکوری و دانشجویانی که به‌دنبال فرصت مطالعاتی و منابع کامل کتاب‌های دانشگاهی هستند، مراجعه‌کننده داریم. در روز‌های پایانی سال تحصیلی و امتحانات پایان ترم دانشگاه‌ها، بیشترین مراجعه به کتابخانه صورت می‌گیرد»
گروه دیگر مراجعه‌کنندگان به کتابخانه، استادان دانشگاه و افراد بازنشسته‌ای هستند که بیشترشان در همین محله ساکن‌اند. خانم‌ها نیز بیشترین تعداد مراجعه‌کنندگان و اعضای کتابخانه را تشکیل می‌دهند. این موضوع نشان‌دهنده میزان علاقه خانم‌ها به مطالعه و داشتن اطلاعات علمی است.
یکی از مزیت‌های کتابخانه قبا این است که برای سالمندان و معلولان یا زنانی که در منزل فرزند نوزاد دارند فرصت مطالعه فراهم می‌کند
افسری یادآور می‌شود: کتاب‌های آموزشی و کمک‌درسی به‌ویژه در زمینه کنکور بیشترین کتاب‌هایی هستند که به امانت برده یا در فضای کتابخانه مطالعه می‌شوند. کتاب‌های عمومی و انگیزشی به‌ویژه رمان، داستان‌کوتاه و کتاب‌هایی که در زمینه موفقیت و سلامت روان افراد هستند، در رتبه دوم تقاضا برای مطالعه قرار دارند. بازنشستگان یکی از گروه‌های پیگیر دریافت این طیف از کتاب‌های انگیزشی هستند.
منابع کامل کتاب‌های آموزشی و دانشگاهی
محسن پرندآور دانشجویی است که از چندین‌سال پیش ارتباط نزدیکی با کتابخانه قبا داشته است و از امکانات مطالعاتی آن استفاده می‌کند. او می‌گوید: وجود کتابخانه فرصت مغتنمی برای دانش‌آموزان این محله است. با توجه به محدودیت‌هایی که زندگی آپارتمانی برای بچه‌ها ایجاد می‌کند، نزدیک‌ترین محل مناسب برای مطالعه دانش‌آموزان و دانشجویان محله کتابخانه قباست.
او با اشاره به منابع جامع و کامل کتاب‌های آموزشی و دانشگاهی موجود، ادامه می‌دهد: افزایش شدید قیمت کتاب امکان خرید و استفاده از همه منابع درسی و کمک‌آموزشی را به دانش‌آموزان نمی‌دهد، اما خوشبختانه همه این منابع در کتابخانه قبا موجود است و می‌توان با خیال راحت از این منابع درسی و کمک‌آموزشی استفاده کرد.
این عضو کتابخانه در ادامه می‌گوید: البته مراجعه‌کنندگان به این کتابخانه با محدودیت زمانی روبه‌رو هستند. پایان کار کتابخانه ساعت ۷ شب است. اگر این زمان را افزایش دهند، وقت مطالعاتی بیشتری به‌خصوص برای کنکوری‌ها فراهم خواهد شد.
نبود سرویس‌بهداشتی
سمانه موسوی ازجمله مراجعه‌کنندگان همیشگی این کتابخانه است. او درباره رفتار خوب کتابداران به‌ویژه مسئول کتابخانه می‌گوید: ایشان رفتاری بسیار مسئولانه و مهربان با مراجعه‌کنندگان خانم دارند. این مهربانی به حدی است که سنگ‌صبورشان شده‌اند. خانم‌ها با بیان مشکلات زندگی‌شان از ایشان راهنمایی می‌گیرند.
موسوی با اشاره به نبود سرویس‌بهداشتی در بخش بانوان می‌گوید: خانم‌ها برای استفاده از سرویس‌بهداشتی مجبورند پس از طی‌کردن مسیری، مسجد را دور بزنند و از سرویس‌بهداشتی آنجا استفاده کنند. این موضوع مشکلاتی را برای خانم‌ها ایجاد کرده است. باتوجه به وجود فضای خالی در سمت خانم‌ها، با ساخت سرویس‌بهداشتی ویژه بانوان، بخشی از مشکلات مراجعه‌کنندگان خانم برطرف خواهد شد.
* این گزارش شنبه ۱۹ خردادماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۵۹ شهرآرامحله منطقه ۱ و ۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
