شهید قربانی؛ پرجمعیت‌ترین محله مشهد

تاریخچه

محله شهید قربانی تا حدود ۲۵ سال پیش که هنوز محلات به‌شکل امروزی تفکیک نشده بودند، همراه با دیگر محله‌های اطرافش مثل پنجتن و التیمور به محدوده التیمور معروف بود و به‌صورت مجزا تاریخچه‌ای ندارد. بعد از تقسیم‌بندی محلات به‌شکل امروزی به‌دلیل سکونت شهید امیررضا قربانی، این محله به‌نام «شهید قربانی» نام‌گذاری شد.

شهید قربانی که سال ۱۳۴۵ به دنیا آمده بود، از شهدای جهادگری بود که سال ۱۳۶۶ در منطقه «پاسگاه زید» در شلمچه به شهادت رسید و در بهشت رضا (ع) به خاک سپرده شد. محله شهید قربانی همراه با محله التیمور از حدود سال ۱۳۶۵ به محدوده شهری پیوست.

کوچه پنجتن ۵۴ که به طبرسی شمالی منتهی می‌شود، از کوچه‌های پررفت‌وآمد محله شهیدقربانی است که به کوچه شهدا معروف است. در این کوچه خانواده‌های شهید ایزانلو، شهید غلامی، شهید مدافع حرم حسینی و برادران شهید شکری ساکن هستند و به محله هویت بخشیده‌اند.

بافت

محله شهید قربانی پرجمعیت‌ترین محله مشهد است. بر اساس آخرین سرشماری، ۷۱ هزارو ۵۰۲ نفر در محله ۲۷۷ هکتاری شهید قربانی سکونت دارند. این محله از لحاظ مساحت در رتبه بیست‌وچهارم شهری قرار دارد و دلیل پرجمعیت‌بودنش ریزدانه‌بودن خانه‌های یک تا سه‌طبقه‌اش است.

جوانان ۲۵ تا ۳۵ ساله و کودکان کمتر از ۴ سال بیشترین جمعیت محله شهید قربانی را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده جوانی و زیادبودن نرخ باروری در این محله است. البته با وجود جوان‌بودن جمعیت محله شهید قربانی، نرخ باسوادی در این محله نسبت به بسیاری از محلات مشهد کمتر است.

۶۳ درصد مساحت محله شهید قربانی را خانه‌های مسکونی تشکیل می‌دهند و ۲۲ درصد آن را باغات کشاورزی. از آنجا که این محله تا همین چند سال پیش جزو حاشیه شهر مشهد محسوب می‌شده و پیشرفت فیزیکی شهری به این سمت نبوده، درصد زیادی از این محله را بافت فرسوده تشکیل داده است.

آن‌طور که در اطلاعات جمعیتی بافت فرسوده شهر مشهد که توسط معاونت برنامه‌ریزی شهرداری آمده است، ۲۰۱ هکتار از ۲۷۷ هکتار این محله را بافت فرسوده تشکیل داده است و بیش از ۹۷ درصد از جمعیت این محله در بافت فرسوده ساکن هستند. زمین‌های رهاشده، وصل‌نشدن به شبکه اگو و جوی‌های آب رهاشده در کوچه‌های تنگ و باریک از جمله مشکلات اهالی محله شهید قربانی است.

دسترسی

محله شهید قربانی در بولوار طبرسی شمالی به ایستگاه طبرسی خط دو قطارشهری مشهد دسترسی دارد. خودرو‌های شخصی از طریق بولوار‌های پنجتن و طبرسی شمالی می‌توانند به سایر نقاط شهر بروند. پراکندگی خطوط اتوبوس در محله شهید قربانی نسبتا مطلوب است. به‌طور میانگین از هر نقطه محله شهید قربانی تا ایستگاه اتوبوس ۲۳۳ متر راه است.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• مسجد قائمیه در پنجتن ۵۴ از مساجد فعال محله شهید قربانی است که خدمات زیادی به شهروندان ارائه می‌دهد؛ از جمله حمایت از نیازمندان، تأمین دارو برای بیماران محروم و برگزاری کلاس‌های علمی و فرهنگی. همچنین، این مسجد دارای کتابخانه عمومی است که سال ۱۳۸۸ راه‌اندازی شده است و اکنون بیش از ۲۰ هزار جلد کتاب و ۲۵۰۰ عضو فعال دارد.زمین ۲۰۰ متری مسجد صاحب‌الزمان (عج) را سال ۱۳۵۴ حاج‌حسین فروتن وقف کرد و اهالی نیز با همت خودشان آن را ساختند. این مسجد اکنون از مراکز مهم محله است.
• مجموعه آبی که در این محله قرار دارد، تنها مجموعه آبی منطقه ۴ است که مخاطبان زیادی از همه محلات دارد.
• مغازه‌های تجاری فراوانی در محله شهید قربانی قرار دارند که نیاز‌های روزمره اهالی را برطرف می‌کنند.
• صنف مغازه‌های آهن‌فروشی و تعمیرگاه خودرو به‌صورت محسوسی در این محله حضور دارند.
• محله شهید قربانی با اینکه پرجمعیت‌ترین محله مشهد است، فضای سبز و پارک محلی ندارد.
• محله شهید قربانی هفت دبستان، هفده مسجد و یک درمانگاه عمومی دارد.

حدود جغرافیایی

محله شهید قربانی از آخرین محلات مشهد در حاشیه شمال شرق مشهد است که در کنار رودخانه کشف‌رود قرار دارد. این محله از شمال به بولوار طبرسی شمالی، از غرب به کوچه پنجتن ۴۰ و از جنوب به بولوار پنجتن محدود شده است.

محله‌های طبرسی شمالی، رده، پنجتن و التیمور در همسایگی محله شهید قربانی قرار دارند.