ندا؛ نویسنده بیباک محله فاطمیه است 
سنگمزار «میلی مشهدی» به راهآهن برمی‌گردد؟ 
خیابان المهدی(عج) غربی راسته فرهنگی محله رسالت است
حد فاصل کوچه‌های المهدی (عج) غربی ۹ و ۱۱ راسته فرهنگی محله رسالت است، جایی که به همت آموزش و پرورش ناحیه‌یک، دو کانون فرهنگی‌هنری و یک سالن سینماتئاتر دارد.
باید از خیابان المهدی(عج) غربی در محله رسالت مشهد حرف زد. باید به آن بالید. باید آرزوکرد تا دیگر خیابان‌های منطقه ما، دست‌کم مثل این خیابان بشوند. می‌گویم دست‌کم، چون بسنده‌کردن به آنچه برای مردم فراهم آمده است، جلوی خدمت بیشتر را می‌گیرد. این یعنی که خیابان المهدی (عج) هم با وجود امکانات فعلی‌اش، هنوز جای بسیاری برای بهتر شدن دارد؛ هرچند در مقایسه با بعضی محله‌ها در همین منطقه ۳ که حتی یک دبستان نیز ندارند و اهالی آنها برای رفتن به یک کلاس هنری باید مسافت زیادی را بپیمایند، یک مکان ایدئال به‌شمار می‌آید.
ما به‌طور دقیق از حد فاصل کوچه‌های المهدی (عج) غربی ۹ و ۱۱ حرف می‌زنیم. جایی که به همت آموزش و پرورش ناحیه‌یک، دو کانون فرهنگی‌هنری و یک سالن سینماتئاتر دارد و نزدیک به مجموعه ورزشی «قدس» و نیز دو دبیرستان، یک مدرسه راهنمایی و یک مرکز پیش‌دانشگاهی قرار گرفته است. حتما دانش‌آموزان این محله، داشته‌هایشان را می‌بینند و راحت از کنار آن نمی‌گذرند. حتما مثل ما صدای آن آدم نامرئی را شنیده‌اند که سر این کوچه‌ها ایستاده و می‌گوید: از کدام‌یک بدهم خدمتتان؟
جایی که از آن داستان‌نویس بیرون می‌آید
در همان قدم اولي كه وارد سالن مي‌شوي، محيط زنانه را كاملاً حس‌مي‌كني؛ آذين‌بندي باسليقه در و ديوار... وجود آينه‌ها... داخل اتاق مدير هم، نگاهت مي‌نشيند روي كارهاي دستي داخل ويترين: نمونه‌های گُل‌سازي، سفالگري، روبان‌دوزي، عروسك‌سازي و...
خانم سروری که کتاب‌های زیادی داخل قفسه‌های کنار میزش است، سخت مشغول هماهنگی کار‌های کانون است. او تأسیس کانون فرهنگی‌تربیتی شهید مدرس را براساس تابلوی روی دیوار، اواخر سال ۶۸ اعلام می‌کند. خودش هم یک‌سال است که مدیریت آنجا را به عهده گرفته است. این کانون نیز که وابسته به اداره آموزش و پرورش ناحیه یک است، کنار سینما مشکی قرار گرفته است.
همه‌چيز در كنار هم
كانون شهيدمدرس چهار انجمن دانش‌آموزي به نام‌هاي انجمن های قرآن و عترت، انتظار و مهدويت، هنري و علمي دارد. از برنامه‌هاي اخير انجمن قرآن و عترت، برپايي مسابقه «حفظ زيارت عاشورا» در مدارس براساس بخشنامه‌ای است که در دهه اول محرم به مدارس ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان ابلاغ شده بود و اختتاميه آن نيز در روز اربعين برگزار خواهد شد. اين انجمن به همراه انجمن انتظار و مهدويت، در مناسبت‌هاي مختلف جشن یا مراسم عزاداري برگزار مي‌كنند.
كانون شهيدمدرس چهار انجمن دانش‌آموزي به نام‌هاي انجمن های قرآن و عترت، انتظار و مهدويت، هنري و علمي دارد
اما برگزاري نمايشگاهي از آثار هنري دانش‌آموزان مدارس ناحيه، طرح ديگري است كه كانون در دست اجرا دارد و بناست به مناسبت دهه فجر در این مکان صورت گیرد. سروري که سه طبقه در ساختمان كانون را در اختیار دارد، درباره فعاليت‌هايش مي‌گويد: ما در انجمن علمي براي دانش‌آموزان كلاس‌هاي تقويتي رياضي، زبان، فيزيك، شيمي و كامپيوتر را با هزينه‌هاي مناسب برگزار مي‌كنيم.
همچنين در انجمن هنري، كلاس‌هاي آموزشي تئاتر و بازيگري، عكاسي، خوشنويسي، طراحي و نقاشي، خياطي، ميوه‌آرايي، سفره‌آرايي، عروسك‌سازي، سفالگري، آشپزي، سرمه‌دوزي و... را راه‌اندازي كرده‌ايم. به گفته او كلاس‌هاي ورزشي هم شامل آمادگي جسماني، آيروبيك، يوگا، شنا و ژيمناستيك مي‌شود.
استقبال از گفتگوي جوان
خانم سروري درباره مراجعه‌كنندگان كلاس‌ها مي‌گويد: ما به‌جز دانش‌آموزان، پذيراي دیگر خانم‌هاي علاقه‌مند به اين آموزش‌ها هم هستيم. اينجا علاوه‌بر كلاس‌هاي تقويتي علمي و مكالمه‌زبان كه مورد استقبال دانش‌آموزان قرارگرفته‌است، در كلاس‌هاي ورزشي هم پذيرش فراواني از سوي بانوان محله داريم.
بنا به گفته اين بانوي فرهنگي، يكي از برنامه‌هاي موردتوجه مدارس، «گفتگوي جوان» است: در اين طرح، ما با دعوت از كارشناسان مجرب، جلسات پرسش و پاسخ دانش‌آموزي را ترتيب مي‌دهيم تا درباره مسائل روز و نيز مشكلات دانش‌آموزان با آنان صحبت شود.
رشد درآموزش داستان‌نويسي
منیژه ثابتی که مدرّس داستان‌نویسی کانون است، به‌خاطر ارتباط موثری که با دانش‌آموزان مستعد برقرار کرده، توانسته رضایتمندی مدیر کانون را در این بخش به‌دست آورد. او می‌گوید: ۹ سال است که در زمینه تدریس داستان‌نویسی با کانون همکاری می‌کنم و تاکنون نزدیک به ۴ هزار عضو در مقاطع راهنمایی و دبیرستان داشته‌ایم. به همان نسبت نیز با تولید آثار دانش‌آموزی روبه‌رو بوده‌ایم.
ثابتی می‌افزاید:، چون چاپ آثار به‌خاطر هزینه‌هایش برایمان امکان‌پذیر نیست، آثار برتر را در سایت که آمار بازدیدکنندگان آن بیش از ۱۷ هزارنفر است، منعکس می‌کنیم. آثار برتر بعد از آموزش مکاتبه‌ای، انتخاب و بچه‌ها بعد از استعدادیابی برای کارگاه داستان‌نویسی دعوت می‌شوند. با این روش توانسته‌ایم دانش‌آموزانی را تقویت کنیم که در مسابقات داستان‌نویسی استانی و کشوری صاحب مقام شده‌اند.
این مدرّس داستان‌نویسی حرف را می‌کشاند به کتابخانه کانون که موردتوجه داستان‌نویسان هم هست: در حال حاضر این کتابخانه با تنوع در موضوعات کتاب‌ها، حدود ۲۰۰ نفر عضو دارد، اما باتوجه به اعضا و جمعیت زیاد این محله، ما نیاز فراوان به وسعت‌دادن و غنی‌کردن کتابخانه داریم و از خیّران کتاب می‌خواهیم در این کار فرهنگی به ما کمک کنند.
تربیت با فیلم
بین المهدی (عج) غربی ۹ و ۱۱، در راستای خیابان دیوارنویسی‌شده کانون ادب و هنر، سینما «مشکی» قرارگرفته است. هربار که اسمش را می‌شنیدم، با خودم فکر می‌کردم چرا رنگ مشکی؟ اما وقتی تابلوی سردر سینما را می‌بینم که رویش نوشته: «سالن سینماتئاتر مهندس مشکی»، این‌بار از خودم می‌پرسم چرا آقای مشکی؟!
به ياد او
مهندس محمودمشکی، معاون مالی اداره آموزش و پرورش ناحیه یک بوده که در زمان ساخت سینما، به‌خاطر تخصص در کار‌های مهندسی ساختمان تا پاسی از شب، در ساخت و ساز آن بی‌دریغ زحمت می‌کشیده است. تقریبا دو هفته پیش از افتتاح سینما، یک شب که با ماشین اداره به منزلش برمی‌گردد، در راه تصادف و فوت می‌کند. آقای گوهری که رئیس آن زمان اداره بوده است، تصمیم می‌گیرد نام او را روی سالن سینما بگذارد و درآبان‌ماه ۷۹، سینما با نام «مهندس مشکی» افتتاح می‌شود.
محمدعلی آرشیا مدیر سینما که این توضیحات را به ما می‌دهد، در ادامه می‌گوید: من مهندس مشکی را نمی‌شناختم، چون آن‌موقع مشهد نبودم، اما از همکاران فرهنگی‌ام بار‌ها شنیده‌ام که او فرد بسیار متعهدی بوده و در قسمت مالی اداره هم، خالصانه انجام وظیفه می‌کرده است.
با تأييد آموزش و پرورش!
سینما مشکی که وابسته به آموزش و پرورش است، سن بزرگی دارد و ظرفیت آن ۶۸۰ نفر است. بنا به گفته مدیر سینما، که خودش فرهنگی است و از همان اول مدیریت آن را به عهده داشته است «این سالن بسیار مهندسی‌ساز و دارای امکانات کامل پخش فیلم است و آموزش و پرورش نمونه این تالار را ندارد؛ مگر تالار تربیت که البته آن هم سینمایی نیست و ویژه کنفرانس است.»
سینما مشکی که وابسته به آموزش و پرورش است، سن بزرگی دارد و ظرفیت آن ۶۸۰ نفر است
آرشیا درباره نحوه انتخاب فیلم‌ها بیان می‌کند: ما فیلم‌هایی را که اداره آموزش و پرورش تأیید می‌کند، اکران می‌کنیم که نمایش آن هم عمومی نیست و مختص دانش‌آموزان و گاهی نیز اولیای آنهاست. اداره به دنبال فیلم‌های تربیتی برای دانش‌آموزان است، به همین خاطر ما تقریباً دو فیلم در سال تحصیلی نمایش می‌دهیم. آخرین فیلم به نمایش درآمده در این سالن، فیلم اختاپوس بوده است.
ميزبان سينماگران هم بوده‌ايم
از برجسته‌ترین برنامه‌هایی که می‌توان در پیشینه این سینما دید، نمایش فیلم‌های جشنواره دفاع مقدس در سال ۸۲ و نیز برپایی اختتامیه آن با حضور سینماگران مطرح کشورمان بوده است. همچنین سی وپنجمین دوره جشنواره سراسری فیلم رشد در این سالن برگزار شده است.
مدیر سینما مشکی می‌گوید: از سالن سینما بیشتر برای برپایی مراسم، جشن‌های بزرگ مدارس و اجرای نمایش‌ها استفاده می‌شود. اختتامیه مسابقات سرود و تئاتر ناحیه و استان هم در سینما مشکی برگزار می‌شود. تئاتر دانش‌آموزی «پنجره‌ای رو به خدا» و نیز «غنچه‌های کربلا» از نمونه نمایش‌هایی است که قرار است از اواخر آذر تا پایان دی‌ماه به نمایش درآید.
گريه براي نماهنگ!
آرشيا آدمی احساساتي نيست، اما تابه‌حال دوبار در سالن سينما گريسته است. خودش مي‌گويد: يك‌بار در جشنواره فيلم دفاع مقدس، به‌خاطر نماهنگی كه همراه با موسيقي زنده پخش شد و بار دوم هم كه همين چندماه پيش بود، به‌دلیل پخش نماهنگ ديگري كه علی اکبر صفايي، رئيس‌فعلي آموزش‌وپرورش ناحيه يك با مضمون مادر ساخته بود و باعث شد بيشتر حاضران گريه كنند.
اما برات مقبولي و مرتضي يزدان‌پناه كه به ترتيب نيروي خدماتي و سرايدار سينما هستند، تنها كساني‌اند كه همراه با مدير، در آن فعاليت دارند. آرشيا لازم مي‌داند از هردو تشكر كند: در زمان اجراي برنامه‌ها كه تمام كارها برعهده من است، كمك فراواني به من مي‌كنند. تابه‌حال چندينبار اداره خواسته است اين نيروها را براي بخش‌هاي ديگر ببرد، اما من موافقت نكرده‌ام.
ما در مسیر رودخانه نبودیم
چشمت ناخودآگاه می‌رود روی نوشته‌های رنگارنگ دیوار که نام کلاس‌های آموزشی روی آن دیده می‌شود. دیوار را که دنبال کنی و وارد کوچه المهدی (عج) ۱۱ بشوی، درِ ورودی را هم پیدا می‌کنی. ساختمانش نشان می‌دهد مدرسه است، اما خبری از هیاهوی بچه‌ها در آن نیست. دیرزمانی است که این مدرسه تبدیل به کانون شده است؛ «کانون ادب وهنر».
تنوع در کلاس‌های آموزشی
کلاس‌های کانون در نوبت بعدازظهر برگزار می‌شود. کریم پروایی که مدیریت آن را بر عهده دارد، درباره برنامه‌های کانون می‌گوید: ما کلاس‌های مختلف ورزشی، علمی و هنری را با هزینه‌های مناسب ویژه دانش‌آموزان پسر برگزار می‌کنیم که به‌طور مشخص‌تر می‌توان از کلاس‌های آموزش والیبال، اسکیت، فوتسال، کاراته، مکالمه زبان، رباتیک، نقاشی، قرآن و... نام برد.
او توضیح می‌دهد: به‌عنوان نمونه یکی از برنامه‌های اخیر کانون، آموزش ژیمناستیک برای مقطع دوم ابتدایی بود. این برنامه را آموزش و پرورش طی بخشنامه‌ای برای مدارس ابتدایی درنظر گرفته است. در همین زمینه، ما با مدارس به توافق رسیدیم تا کلاس‌های ژیمناستیک در این کانون برگزارشود. این موضوع برای ما اهمیت زیادی دارد، زیرا باعث شد به‌یک‌باره، آمار مراجعه‌کنندگان به کانون، به‌طور چشمگیری افزایش یابد.
جایی براي پرورش استعدادها
کانون فرهنگی‌تربیتی ادب و هنر که وابسته به آموزش پرورش است، در سال ۱۳۷۵ راه‌اندازی شده و به گفته مدیر آن «یکی از دلایل تأسیس این کانون‌ها، پرکردن اوقات فراغت دانش‌آموزان است، چه در تابستان و چه در طول سال تحصیلی. در حال حاضر در هفت‌ناحیه آموزش و پرورش مشهد، هفت کانون دخترانه و هفت کانون پسرانه وجود دارد که کانون «ادب و هنر» نیز یکی از آنهاست و دانش‌آموزان ناحیه‌یک را زیر پوشش فعالیت‌های خود قرار داده است.»
این کانون علاوه‌بر کلاس‌های آموزشی، انجمن‌هایی دانش‌آموزی نیز با عنوان‌های انجمن قائمین نماز، انجمن قرآن و عترت و انجمن ادبی دارد. پروایی بیان می‌کند: ما برای اجرای برنامه‌های انجمن‌ها که هدف آن پرورش و تربیت دانش‌آموز است، هزینه می‌کنیم، اما هیچ هزینه‌ای از دانش‌آموزان نمی‌گیریم.
دانش‌آموزان مداح در رسانه
محرم امسال برای اعضای انجمن قرآن و عترت کانون خاطره‌انگیز بوده است؛ ۶ شب برنامه سوگواری و عزاداری و دوشادوش بودن مسئولان کانون در کنار ۲۰۰دانش‌آموزی که هرشب برای شام هم پذیرایی می‌شده‌اند. مدیر کانون می‌گوید: از برنامه «پنجره» شبکه دو تلویزیون هم برای ضبط این برنامه آمدند و با حدود ۱۵ نفر از دانش‌آموزان که در تمامی کار‌های سوگواری مشارکت داشتند، مصاحبه کردند. ما حتی برای مداحی هم از خود بچه‌ها استفاده کردیم.
مشاعره از مدرسه تا كانون
پروايي، انجمن ادبي را يكي از موفق‌ترين انجمن‌هاي كانون مي‌داند، زیرا توانسته با اجراي طرح‌هاي خلاقانه، ارتباط موثري با دانش‌آموزان برقرار كند. او كه خودش به‌عنوان نيرويي فرهنگي، ارائه‌دهنده بيشتر اين طرح‌ها بوده‌است، مي‌گويد: يكي از مهم‌ترين كارهاي انجمن ادبي، اجراي طرح «مسابقه بزرگ مشاعره از مدرسه تا كانون» است كه دو سال است در مدارس اجرا مي‌شود. مدير كانون ادب و هنر بیان می‌کند: آموزش شعر، داستان و خبرنگاري هم داشته‌ايم كه در قالب بروشور و با عنوان‌های شاعرانه، داستانه و خبرانه تكثير می‌شد و در اختيار دانش‌آموزان قرارمي‌گرفت.
طولاني‌ترين شعر غدير
قسم به نام غدیر و قسم به جان غدیر /// که کام هر دو جهان است درجهان غدیر
این مطلع شعری است که قرار است طولانی‌ترین و پرشاعرترین سروده غدیر شود. شاعرانش هم دانش آموزان هستند. کانون ادب و هنر با راه‌اندازی مسابقه بزرگ «قریحه‌آزمایی غدیر» از دانش‌آموزان خواسته است هر یک با سرودن دو بیت دیگر در این مسابقه شرکت کنند. مدیرکانون می‌گوید: تاکنون نزدیک به ۲ هزار بیت به دست ما رسیده است که پس از داوری و انتخاب بهترین‌ها، قصد داریم آنها را به هم پیوند دهیم تا طولانی‌ترین و پرشاعرترین شعر غدیر شود؛ قول چاپش را نیز از انتشارات ضریح آفتاب گرفته‌ایم و امیدواریم کار فاخری برای آموزش و پرورش شود.
حس خوب رضایتمندیپروایی در پایان از احساسش به وضع فعلی کانون می‌گوید: ما در مسیر رودخانه نبودیم که با جریان آب، ناخودآگاه به سمت جلو برویم. شروع فعالیت ما مثل حرکت‌کردن در مسیری فرعی بود که آب به‌راحتی در آن جریان نداشت و ما باتلاش و برنامه‌ریزی دوچندان به وضعیت فعلی رسیده‌ایم. الان مدتی است که احساس رضایت می‌کنم، زیرا استقبال دانش‌آموزان از برنامه‌های ما بیشتر شده و کانون جایگاه خود را پیدا کرده است.
* این گزارش یکشنبه، ۳ دی ۹۱ در شماره ۳۵ شهرآرامحله منطقه ۳ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
