مشهدقلی؛ محله‌ای با سه قلعه و یک آسیاب آبی

تاریخچه

کلاته «مرشد قلی» که از حدود صد سال قبل به نام «کلاته مشهدقلی» و از سال ۸۵ به نام «محله مشهدقلی» شناخته می‌شود در جوار اراضی ابراهیم‌آباد قرار داشته است. این روستای نسبتا قدیمی اراضی زیادی داشته که شهر‌ک‌های منتظری و مطهری اکنون در زمین‌های آن قرار دارد.

چون آب نهر خیابان مشهد (چشمه گیلاس) از جنوب این روستا (در اراضی ابراهیم‎آباد) می‌گذشت، بر سر مسیر آن آسیای آبی احداث شده بود که آستان قدس یک چهارم درآمد آن را اجاره می‌گرفت، بدین سبب آسیای مزبور با نام طاحونة کلاتة مرشدقلی در اسناد وقف آستان قدس درج شده است.

به گفته قدیمی‌های روستا، مشهد قلی سه قلعه با سه در بزرگ داشته است. درِ یکی از قلعه‌های آن روبه‌روی مسجد جوادالائمه کنونی بوده است. شب‌ها در قلعه را می‌بستند. قلعه‌ها نگهبان نداشته، اما کلیدداری داشته که شب‌ها وظیفه‌اش بستن در قلعه بوده است. از ساعت ۹ شب در قلعه بسته می‌شد و صبح اول وقت هم در قلعه را باز می‌کردند و رفت وآمد شروع می‌شد.

در گذشته زمین‌های مشهدقلی متعلق به اعتمادزاده، ارباب پاچنار، بوده است. اعتمادزاده مشهدقلی را به دخترانش داده بود و اراب این روستا به نام کدیور، شوهر یکی از دختران اعتمادزاده بوده است که بیشتر اهالی خاطره خوبی از ارباب روستا دارند و برخلاف سایر ارباب‌ها، به طور کل او را آدم مهربانی توصیف می‌کنند.

بافت

محله مشهدقلی با وسعت ۵۱ هکتاری‌اش کوچکترین محله مشهد است. با این حال تراکم جمعیت در این محله ۲۲۷ نفر در هر هکتار است که یکی از محلات شلوغ محسوب می‌شود.
پهنه‌های مسکونی، صنعتی، تجاری و انبار بیشترین مساحت محله مشهدقلی را به خود اختصاص می‌دهد. بیشتر جمعیت محله مشهدقلی را زیر ۵۰ ساله‌ها تشکیل می‌دهند. بیشتر ساختمان‌های محله مشهدقلی ریزدانه و زیر ۳ طبقه هستند.

دسترسی

محله مشهدقلی به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد. تنها راه ارتباطی اهالی این محله با شریان‌های درون شهری بولوار توس است. ایستگاه‌های اتوبوس این محله نیز تنها در حاشیه همین بولوار قرار دارد که دسترسی به آن برای اهالی سالمند سخت است. از هر نقطه محله مشهدقلی تا ایستگاه اتوبوس به طور میانگین ۳۱۹ متر راه است.

امکانات رفاهی، فرهنگی و تفریحی

• بیشتر مغازه‌های حاشیه بولوار توس در محدوده محله مشهدقلی صنعتی و تجاری هستند.
• مجاورت کاربری‌های آموزشی، مذهبی، فرهنگی، درمانی و ورزشی در توس ۷۵ این خیابان را به مرکز محله تبدیل کرده است.
• محله مشهدقلی هیچ بوستانی ندارد و میانگین فاصله مکانی از هر نقطه این محله تا فضای سبز ۱۴۰۰ متر است که به نسبت سایر محلات زیاد است.
• محله مشهدقلی ۳ مسجد، ۲ دبستان و ۲ درمانگاه دارد.

حدود جغرافیایی

محله مشهدقلی شکلی مثلثی دارد و در میانه خیابان‌های توس ۶۹ و ۷۷ قرار گرفته است. این محله با محلات نوده، زرکش و خاتم‌الانبیا همسایه است.