تماشای پرندگان مهاجر در تالاب کشف‌رود 
امیریه ۳۷ شهر چهار‌هزارنفری 
چالش 30ساله ساکنان محله وکیل‌آباد
در قوانین جدید به زمین‌های بالای 150مترمربع و سنددار پروانه ساخت با تراکم کم داده می‌شود. یعنی ساخت دوطبقه روی پیلوت که اصلا نه برای صاحب زمین و نه برای سرمایه‌گذار توجیه اقتصادی دارد. زمین‌های کمتر از 150مترمربع هم باید با یکدیگر تجمیع شوند که در حال حاضر تجمیع دو زمین برای ساخت یک ساختمان دو طبقه که به هر مالک یک واحد می‌رسد منطقی نیست. این در حالی است که حدود 50درصد معابر محله عرض بالای 10متر دارند و ظرفیت افزایش تراکم با توجه به عرض معبر را دارند.
در یک نیم‌روز بهاری که خورشید گرما را بر سر شهر می‌پاشد و زمین داغ است، از طولانی‌ترین بولوار مستقیم شهر عبور می‌کنیم تا به مقصدی در جنوب غرب برسیم. هوای خنک و دلچسب، اولین میزبانی است که به محض ورود به محله وکیل‌آباد ما را در آغوش می‌گیرد. گویی که برای تغییر این هوا فاصله چند شهر را پیموده‌ایم.
اینجا اما همه چیز به اندازه هوای دلپذیرش، دلچسب نیست. سر و صدای تعمیرکاران خودرو در ورودی معابر محله، آرامش را از اهالی دریغ کرده است. بافت مسکونی نه شبیه یک محله قدیمی است و نه ظاهر یک محله جدید با ساختمان‌های زیبا را نشان می‌دهد. در هر کوچه‌ای که سرک می‌کشیم با یک بلوکه پلمب ساختمان روبه‌رو می‌شویم.
قدم‌زدن‌های ما در کوچه‌های محله وکیل‌آباد که هر کدام خاطرات پرشماری را در دل خود دارند، بیشتر کمبودهای این محله قدیمی را به ما نشان می‌دهد. در ادامه حضور در این محله که یکی از یادگاری‌های حاج‌حسین ملک در شهر مشهد است پای گفت‌وگو و درددل اهالی می‌نشینیم تا مشکلات آن‌ها را بشنویم و از مسئولان شهری پیگیر آن‌ها باشیم.
محله 120ساله
از وکیل‌آباد به عنوان محله‌ای حدود 120ساله یاد می‌شود که در ابتدا به عنوان قلعه وکیل‌آباد شناخته می‌شده است و اکثرا کشاورزان و دهقانان حاج حسین ملک در آن ساکن بوده‌اند. کشاورزی شغل اکثریت ساکنان این محله بوده و در اطراف قلعه کاشت نخود، گندم و جو رواج داشته است.
بافت اصلی قلعه نیز شامل استخر، مسیر درختان و قلعه‌های اربابی، رعیتی و رباط بوده است. در مرور زمان اما فضای وکیل‌آباد هم مانند بسیاری از نقاط شهر دچار تغییرات زیادی شده است و بافت شهری به خود گرفته است.
محدوده این محله در حال حاضر از وکیل‌آباد87 آغاز شده و تا وکیل‌آباد97 ادامه دارد و مساحت این محله بیش از 23هکتار است.
وکیل‌آباد بی‌بهره از طرح‌های شهرسازی
بزرگ‌ترین معضل محله وکیل‌آباد در سال‌های اخیر مربوط به حوزه ساخت و ساز بناهاست که به‌اصطلاح محله را دچار فریز کرده است. این مشکل، ریشه‌ای حدود سی‌ساله دارد. بلوکه‌های پرشمار پلمب مقابل بناهای در حال ساخت که در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله به چشم می‌خورد، بیانگر معضلات ساخت و ساز در این محله است.
در کوچه‌های وکیل‌آباد با امید کوهی همراه می‌شویم که از اهالی محله است و از کودکی تاکنون در اینجا ساکن بوده است. او قوانین سخت‌گیرانه شهرسازی برای این محدوده از شهر را دلیل اصلی مشکلات فعلی می‌داند و در این باره می‌گوید: اولین درخواست برای احداث ساختمان در این محله به سال69 برمی‌گردد که با آن موافقت نشده است. در آن‌زمان یک طرح شهرسازی خازنی وجود داشته است که برای محدوده مرکزی شهر تعریف شده بود و به همین واسطه چون طرحی وجود نداشته طبیعی بوده که پروانه ساخت صادر نشود.
از حدود یک سال قبل صدور پروانه ساخت با شرایط جدیدی انجام می‌شود که با نقص‌های زیادی همراه است
اما در سال1373 طرح شهرسازی مهرآزان در مجموعه مدیریت شهری به تصویب رسیده و در سال 1375 هم ابلاغ شده است. این طرح برای فضاهای شهری به‌جز هسته مرکزی در نظر گرفته شده است. با وجود تصویب چنین طرحی باز هم هر کدام از اهالی که برای ساخت زمین خود اقدام کرده‌اند با جواب منفی شهرداری برای صدور مجوز ساخت روبه‌رو شده‌اند. نتیجه آن هم شده است پایان صبر برخی مالکان و اقدام برای ساخت و ساز غیرقانونی و در نهایت پلمب ساختمان.
قوانین جدید برای سازندگان توجیه اقتصادی ندارد
این شهروند محله وکیل‌آباد کارشناس شهرسازی است و با قوانین شهرسازی آشنایی دارد. کوهی توقف واگذاری پروانه ساخت به متقاضیان محله وکیل‌آباد از سال69 تاکنون را غیرموجه می‌داند و به قوانین و تصمیمات جدید مدیریت شهری برای محله وکیل‌آباد اشاره می‌کند و می‌گوید: از حدود یک سال قبل صدور پروانه ساخت با شرایط جدیدی انجام می‌شود که با نقص‌های زیادی همراه است.
در قوانین جدید به زمین‌های بالای 150مترمربع و سنددار پروانه ساخت با تراکم کم داده می‌شود. یعنی ساخت دوطبقه روی پیلوت که اصلا نه برای صاحب زمین و نه برای سرمایه‌گذار توجیه اقتصادی ندارد. زمین‌های کمتر از 150مترمربع هم باید با یکدیگر تجمیع شوند که در حال حاضر تجمیع دو زمین برای ساخت یک ساختمان دو طبقه که به هر مالک یک واحد می‌رسد منطقی نیست. این در حالی است که حدود 50درصد معابر محله عرض بالای 10متر دارند و ظرفیت افزایش تراکم با توجه به عرض معبر را دارند.
امید کوهی در حال قدم‌زدن در کوچه‌های محله با اشاره به بافت نامرتب و ناموزون محله می‌گوید: به‌دلیل اینکه در این سال‌ها مجوز ساختی اهدا نشده است وضعیت به این شکل درآمده است و با قوانین جدید هم کسی رغبتی برای ساخت ندارد. بیشتر اهالی هم که قصد ساخت بنای خود را داشتند دیگر آن سرمایه را ندارند. اکنون من و هم‌سن و سالانم نسل سومی هستیم که مشکلات محله را دنبال می‌کنیم و به نتیجه نرسیده‌ایم.
کلاف سردرگم اراضی پلاک 182
پیگیری برای صدور سند املاک قولنامه‌ای اقدامی است که در سال‌های اخیر از سوی شهروندان محله وکیل‌آباد انجام شده اما با مشکلاتی روبه‌رو شده است. علی گلستانی‌نژاد از شهروندان محله وکیل‌آباد است که در سال‌های اخیر به نمایندگی از اهالی مشکلات را پیگیری کرده است.
او که در ادامه گزارش در زیر درختان سرسبز و قدیمی محله به جمع ما اضافه شده است در این باره می‌گوید: در قوانین شهرسازی مطرح‌شده برای محله ما فقط برای زمین‌های سنددار، روش دریافت پروانه ساخت بنا در نظر گرفته شده است و شهرداری برای زمین‌های قولنامه‌ای پاسخ‌گو نیست. این در حالی است که در سایر نقاط شهر، شهرداری برای زمین‌های قولنامه‌ای و براساس شیوه‌نامه قضایی پروانه صادر می‌کند.
این شهروند ساکن محله وکیل‌آباد در ادامه درباره توقف صدور سند برای املاک قولنامه‌ای محله می‌گوید: این اراضی و زمین‌های حاشیه بولوار وکیل‌آباد به عنوان املاک پلاک 182 شناخته می‌شوند که در واقع همه از یک پلاک مادر هستند. اما نکته جالب درباره اراضی این محدوده این است که املاک قولنامه‌ای محدوده دانشجو یا اطراف آن اگر برای سند اقدام کنند به نتیجه می‌رسند اما همین مسیر برای زمین‌های محله وکیل‌آباد بسته است. دلیل اصلی در این باره هم ادعای برخی شرکت‌های زیرمجموعه ارگان‌های دولتی بر مالکیت قسمتی از اراضی محله است.
گلستانی‌نژاد در ادامه ما را به فضایی که در قدیم از آن به عنوان محدوده قلعه، استخر و باغات یاد می‌شده است راهنمایی می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر دو شرکت و نهاد درباره اراضی محله وکیل‌آباد ادعای مالکیت دارند که همین موضوع سبب توقف صدور سند برای املاک قولنامه‌ای شده است.
محدوده مورد اختلاف شامل محدوده قلعه، استخر و باغات نمی‌شود. بنابراین درخواست اهالی محله این است که در گام اول برای محدوده‌ای که مورد اختلاف نیست و حدود 50درصد از محله است سند صادر شود تا مشکلات آن‌ها حل شود و در گام دوم جلسه‌ای با حضور مدعیان املاک باقی‌مانده برگزار شود تا وضعیت محله تعیین تکلیف شود و تصمیمی به نفع مردم گرفته شود.
سهم اهالی از فضاهای خدماتی حدود صفر است
سرانه کم فضاهای خدماتی دیگر موضوعی است که دغدغه اهالی وکیل‌آباد است. محمد شهبازی از ساکنان محله است که در این باره می‌گوید: اگر تعلق خاطر اهالی به این محله نبود خیلی وقت قبل‌تر اینجا را با این مشکلات و کمبودها رها کرده بودیم و رفته بودیم. فعالیت مشاغل مزاحم در ورودی محله اصلا وجهه خوبی ندارد و شهرداری در این زمینه چندان اقدامی نمی‌کند.
شهبازی ادامه می‌دهد: از طرفی ما در این محله نه فضای ورزشی داریم و نه یک فضای سبز یا پارک مناسب برای کودکانمان. کل سرانه آموزشی محله هم یک مدرسه حدود 400متری است که در دوشیفت میزبان دختران و پسران محله است. برای مقطع‌های بالاتر هم باید بچه‌ها مسافت زیادی را برای رسیدن به محلات منطقه11 و 9 طی کنند.
اگر تعلق خاطر اهالی به این محله نبود خیلی وقت قبل‌تر اینجا را با این مشکلات و کمبودها رها کرده بودیم و رفته بودیم
سرانه فضای ورزشی هم با وجود یک زمین ورزشی روباز بدون امکانات و یک زورخانه خصوصی عدد بسیار پایینی است و سرانه فضای سبز هم صفر است. البته برای هر کدام از این موضوعات قول‌هایی داده شده است ولی اقدامی نشده است.
تدبیر برای طرح تفصیلی با کمک اهالی
در ادامه گزارش به سراغ مجید طهوریان عسکری رفتیم و حل مسائل محله وکیل‌آباد را از این طریق پیگیری می‌کنیم. عضو شورای اسلامی شهر مشهد دلیل طولانی‌شدن دوره حل معضلات محله وکیل‌آباد را به تأخیر افتادن چندمرحله‌ای طرح‌های تفصیلی شهر مشهد بیان می‌کند.
این عضو شورا می‌گوید: بررسی و ابلاغ طرح‌های تفصیلی شهر در چند بازه به تأخیر افتاده است و در این بین ملاحظه می‌شود که مشاوران طرح‌های تفصیلی که قصد تنظیم اسنادی را داشته‌اند در مواردی به جای بازدید دقیق میدانی از پشت میز به جمع‌بندی رسیده‌اند که نتیجه آن فریزشدن ساخت و ساز در محله وکیل‌آباد تا همین سال قبل بود که طرح تفصیلی جدیدی ابلاغ شد.
مجید طهوریان عسکری در ادامه می‌گوید: در جلسه‌ای که با حضور مسئولان شهری برگزار شد، مقرر شد برای حل مشکلات این طرح تفصیلی ارائه شده، نماینده دفتر تسهیلگری همراه با معتمدان محلی تشکیل جلسه دهند و طرح پیشنهادی خود را با بیان مشکلات و همچنین راهکارهای تعریض معابر به شورای شهر و شهرداری ارائه دهند تا با کمک کمیسیون ماده5 استانداری و توافق خود اهالی برای بهبود شرایط اقدام شود.
عضو کمیته نظارتی شورای اسلامی شهر مشهد بر شهرداری منطقه12 در ادامه درباره ایجاد فضاهای خدماتی در محله وکیل‌آباد و کمبودهای این حوزه می‌گوید: طبق برنامه‌ای که داریم در سال1401 با تملک یک زمین در محله که در مجاورت دو زمین تملک‌شده قبلی قرار دارد و با بهره‌گیری از اعتبار پروژه‌های زودبازده، سالن ورزشی‌ای در این محله ایجاد خواهد شد تا مشکل فضای ورزشی به حداقل برسد.
علاوه بر این، در زمین مجاور محله که به نام زمین بانک صادرات شناخته می‌شود، بهره‌بردار درخواست پروانه ساخت کرده است که در آن پروژه پیش‌بینی مکان‌های ورزشی و فضای سبز برای استفاده اهالی محله وکیل‌آباد شده است. در طرح‌های سال 1401 یا 1402 هم سامان‌دهی کال چهل‌بازه در پشت محله برای ایجاد یک فضای سبز زیبا و جدید انجام خواهد شد.
طهوریان عسکری در پایان رفع مشکل حضور مشاغل مزاحم را با پیگیری خود اهالی حل‌شدنی می‌بیند و می‌گوید: ساکنان با نامه‌نگاری به شهرداری، شورای اسلامی شهر و فرمانداری نارضایتی خود را در این زمینه مطرح کنند تا با شروع روند توسعه محله برای رفع این مشکل پیگیر شویم. از طرفی انتظار می‌رود مردم در یک اقدام خودجوش با مالکان وارد مذاکره شوند تا املاک خود را به این مشاغل اجاره ندهند.
شرط افزایش تراکم، افزایش عرض معبر است
شهردار منطقه12 اصلاح قوانین شهرسازی موجود را منوط به تصمیم نهادهای بالادستی می‌داند و می‌گوید: ابلاغ طرح تفصیلی و قوانین جدید شهرسازی به شهرداری‌ها، از سوی اداره کل راه و شهرسازی استان انجام می‌شود که در واقع بررسی آن در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور انجام می‌شود. بنابراین در این زمینه شهرداری یک مجری است.
در حال حاضر هم طرح ارائه شده برای محله وکیل‌آباد بر اساس عرض معابر و مشخصات فنی محله است. اگر قرار باشد ارتفاع و تراکم ساختمان‌ها بالا برود باید عرض معابر افزایش پیدا کند به این معنا که باید صاحبان املاک عقب‌نشینی کنند. در این زمینه و با توجه به مطالبه شهروندان دستور بازبینی و پیگیری برای بررسی طرح ابلاغی از سوی معاون محترم هماهنگی عمرانی استانداری، صادر شده است تا با مشورت خود اهالی راهکارهای بهبود طرح بررسی شود.
اگر قرار باشد ارتفاع و تراکم ساختمان‌ها بالا برود باید عرض معابر افزایش پیدا کند به این معنا که باید صاحبان املاک عقب‌نشینی کنند
علی زینت‌بخش در ادامه درباره حل مشکل اسناد قولنامه‌ای مالکان هم می‌گوید: مقرر شده است کارگروهی در فرمانداری مشهد به ریاست فرماندار مشهد و با حضور اعضای ذینفع از جمله اداره ثبت مشهد و همچنین نهادهایی که ادعای مالکیت در محدوده محله وکیل‌آباد رادارند تشکیل شود و با برگزاری جلساتی مشکلات این حوزه تا چند ماه آینده حل شود.
این مسئول شهری در پایان درباره ارائه خدمات به اهالی وکیل‌آباد اضافه می‌کند: در شرایط فعلی تمام خدمات شهری از جمله نظافت محله مانند بقیه نقاط منطقه انجام می‌شود. درباره فضاهای خدماتی از جمله فضای سبز و زمین ورزشی هم با توجه به دردسترس بودن طرح اقداماتی در دست اجراست.
اعتبار ساخت مدرسه هست، دانش‌آموز نیست
مدیر آموزش و پرورش ناحیه6 مشهد درباره تأمین سرانه آموزشی در محله وکیل‌آباد می‌گوید: ما برای ایجاد فضای آموزشی جدید و ساخت مدارس به دو مؤلفه زمین و اعتبار نیاز داریم و مشکل اصلی ما در محله وکیل‌آباد نبود زمین بزرگ‌مقیاس برای ساخت مدرسه است. چرا که در این محدوده از شهر بیشتر زمین‌ها در گذر زمان تقسیم شده و به افراد مختلف فروخته شده است و نکته دیگر این است که اگر هم زمین بزرگ در اختیار داشته باشیم با توجه به قوانین شهرسازی این محدوده با مشکلاتی برای ساخت روبه‌رو خواهیم بود.
رمضانعلی مسعودی‌نژاد در ادامه بیان می‌کند: در صورت تأمین زمین و رفع مشکلات شهرسازی، با وجود خیرانی که در کنار ما هستند هیچ مشکلی برای تأمین اعتبار ساخت مدرسه نخواهیم داشت.
او اضافه می‌کند: البته بزرگ‌ترین مشکل ما در این محله رشد کم جمعیت است که ساخت مدرسه در محله وکیل‌آباد را نه برای آموزش و پرورش و نه برای خیران توجیه نمی‌کند.
ما در این محله دانش‌آموزان زیادی نداریم که بخواهیم برای آن‌ها مدرسه‌ای برای مقاطع بالاتر از ابتدایی بسازیم. حتی مدارس ما در محله‌های اطراف با صندلی‌های خالی روبه رو هستند. از طرفی در فضای شهری اجازه نداریم مدارسی شبیه طرح‌های روستایی بسازیم که در یک فضای آموزشی از مقطع ابتدایی تا متوسطه دوره دوم وجود داشته باشد.
لینک کوتاه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
