شب‌های پرشور رمضان در مساجد شهرک شهید باهنر

مساجد شهرک شهیدباهنر شاید در ظاهر فقط مکانی برای نمازخواندن و عبادت‌کردن به نظر برسند، اما پا به دلشان که می‌گذاری، همه‌چیز فرق می‌کند. متوجه می‌شوی که همین خانه‌های کوچک معنوی به شریان‌های پنهان حیات در محله‌ها تبدیل شده‌اند. شبیه قلاب‌هایی هستند که آدم‌ها را به هم وصل می‌کنند.

اینجا به گمان من پشت در هر مسجدی، دنیای روشن و گسترده‌ای نفس می‌کشد؛ دنیایی که اهالی هر محله کنار هم ساخته‌اند. مساجد این سوی شهر حالا با کمک مردمش به پایگاه‌های اجتماعی و مردمی تبدیل شده‌اند؛ قلب‌های تپنده‌ای که زندگی را در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر به جریان می‌اندازند.

به بهانه ماه مبارک رمضان به سراغ برخی از این مساجد محله‌های شهید باهنر و شهید بسکابادی رفتیم؛ مساجد فعال شهرک شهیدباهنر که هرکدام داستان خودشان را دارند.

مسجدالرضا(ع)، مسجد متفاوت

مسجدالرضا(ع) واقع در محله شهید بسکابادی را شاید بتوان متفاوت‌ترین مسجد این محدوده نامید. محوطه سرسبز مسجد با غرفه‌هایی که دورتادور آن دیده می‌شوند، از همان ابتدا تفاوت این مسجد را با بسیاری از مساجد نشان می‌دهد. سردر هر غرفه‌ای چیزی نوشته شده است. کافه‌مسجد حکم کافی‌شاپ مسجد را دارد که در آن قهوه هم سرو می‌شود.

در اتاق سلامت به‌طور رایگان خدماتی مثل حجامت ارائه می‌شود. محصولات سالم هم عنوان غرفه‌ای است که در آن محصولات طبیعی و ارگانیک به فروش می‌رسد. یکی از مهم‌ترین غرفه‌ها نیز غرفه شورای حل اختلاف است. اینجا به مشکلات و اختلاف اهالی ساکن شهرک رسیدگی می‌شود. به نظر می‌آید که گردانندگان این مسجد همه تلاششان را کرده‌اند تا مسجد محله را به فضایی متفاوت تبدیل کنند؛ فضایی برای رفع همه نیازهای معنوی و حتی مادی.

اما مسجدالرضا(ع) از همان ابتدا با این شکل و شمایل نبوده است. این مکان معنوی سال١٣٥٠ به دست حاج‌علی‌بیگ خیابانی ساخته شد. آن سال‌ها اینجا فقط مکانی برای عبادت بوده و در مسجد فقط برای نماز باز می‌شده است. سال13٩٣ این روند یک‌نواخت تغییر کرد. سیدمحمد کمال‌صداقت، پیش‌نماز این مسجد، نظام ثقلین را اینجا راه‌اندازی کرد. در آن ١٥٠نوجوان محله تحت تعلیم و تربیت قرار گرفتند و خودشان امور فرهنگی و اجتماعی مسجدالرضا(ع) را انجام می‌دهند.

اما مهم‌ترین فعالیت این مسجد، کمک به بهبودی معتادان است. حالا سیصدچهارصدنفر بهبودیافته اینجا از طریق امور و روش‌های معنوی بهبود پیدا کرده‌اند. عده زیادی از آن‌ها هم در بیرون یا خارج از مسجد با کمک گردانندگان مسجد مشغول به‌کار شده‌اند

از سال13٩٨ به بعد این فعالیت‌ها گسترش پیدا کرد و با هم‌فکری اعضا، این غرفه‌ها در دل مسجد محله ایجاد شد. اما مهم‌ترین فعالیت این مسجد، کمک به بهبودی معتادان است. حالا سیصدچهارصدنفر بهبودیافته اینجا از طریق امور و روش‌های معنوی بهبود پیدا کرده‌اند. عده زیادی از آن‌ها هم در بیرون یا خارج از مسجد با کمک گردانندگان مسجد مشغول به‌کار شده‌اند.

عده‌ای از آن‌ها خودشان امور مسجد را به دست گرفته‌اند و گرداننده این غرفه‌ها شده‌اند. عده‌ای هم با کمک مسجد پسماندها را از خانه‌ها تحویل می‌گیرند، تفکیک می‌کنند و از همین راه روزگار می‌گذرانند.

مسجد صاحب‌الزمان(عج)، خانه‌ای برای هم‌بستگی اهالی

درست چند کوچه آن طرف‌تر در خیابان شهیدرضایی‌مقدم١٤ در محله شهید بسکابادی ساختمان نیمه‌ساز مسجد به چشم می‌خورد؛ ساختمانی که سال13٩٦ کلنگ آن را به زمین زدند، اما هنوز ساختش به پایان نرسیده است. محمدحسین حیدری یکی از اهالی قدیمی شهرک بوده که فکر ساخت مسجد را به سر اهالی انداخته است.

همیشه آرزوی ساخت مسجد برای اهالی و همسایه‌ها را داشته است. خودش 14سال پیش از دنیا رفت، اما پنج پسرش به رؤیای پدرشان تحقق بخشیدند. با همه دارایی که از پدر باقی مانده بود و کمک اهالی و مادرشان، زمین مسجد را خریدند و شروع به ساخت کردند. در میانه راه اما هزینه کفاف نداد و مسجد صاحب‌الزمان(عج) نیمه‌کاره باقی ماند. درست است که کالبد مسجد کامل نشده، اما اهالی فعالیت‌هایشان را در قالب این مسجد شروع کرده‌اند.

ربابه سیستانی، همسر محمدحسین حیدری، آشپز این مسجد است. ماه رمضان‌ها در خانه کوچکش که درست روبه‌روی مسجد قرار دارد، دیگ غذا بار می‌گذارد و به کل اهالی افطاری می‌دهد. هر صبح هم جلسه قرآن‌خوانی برگزار می‌کند و بانوان محله از خانه‌های دور و نزدیک می‌آیند و در این جلسات شرکت می‌کنند.

علی گزمه یکی از اعضای هیئت‌امنای این مسجد است که از همان ابتدا در ساخت مسجد مشارکت داشته است. او از پیشرفت فیزیکی مسجد می‌گوید؛ اینکه تا پایان سال تکمیل می‌شود، اما همه این‌ها بهانه‌ای است برای مشارکت و همکاری‌شان: فرقی ندارد که این بنا باشد یا نه. به بهانه ساخت این مسجد روح مشارکت و هم‌بستگی بین ما جریان پیدا کرده است و این موضوع بیشتر از هر چیزی اهمیت دارد.

مسجد حضرت زهرا(س)، مسجد همیشه باز

لازم نیست دم در مسجد معطل شوی و به‌دنبال خادم و کلیددار مسجد بگردی. در مسجد حضرت زهرا(س) در محله شهید بسکابادی همیشه به روی اهالی باز است. به همین دلیل است که این مسجد به یکی از مساجد پررفت‌وآمد منطقه تبدیل شده است. بیشتر جلسات مهم شهرک شهیدباهنر نیز همین‌جا برگزار می‌شود؛ جلسات شورای اجتماعی محلات، جلسات با حضور مسئولان شهری و... .

محمد حقدادی، معتمد و عضو هیئت‌امنای این مسجد، داستان ساخت آن را برایمان تعریف می‌کند. بانی ساخت این مکان معنوی، پدر شهیدرجبعلی بسکابادی است؛ حاج‌علی‌اکبر بسکابادی که حالا تصویر قاب‌گرفته‌اش در ورودی مسجد نصب شده است. او در سال١٣٩٠ با کمک همسرش مسجد حضرت زهرا(س) را به یاد فرزند شهیدش ساخت. این مسجد حالا 330متر زیربنا دارد و سه طبقه مختلف. هر طبقه هم کاربرد خودش را دارد.

در ماه مبارک رمضان ساعت13 هر روز جلسه قرآن‌خوانی خواهران برگزار می‌شود و ساعت17:30 جلسه تلاوت قرآن برادران. بعد هم نماز مغرب و عشا را برگزار می‌کنیم و بعد از آن افطاری می‌دهیم. پخت‌وپز هم بر عهده بانوان محله است که با کمک هم افطاری را آماده می‌کنند

در طبقه سوم که مرکز کارآفرینی منطقه است، یکی از فعالیت‌های متفاوت مسجد انجام می‌شود. 40خانم ساکن محله حالا در این مرکز به تولید لباس مشغول هستند.حقدادی درباره برنامه‌های مسجد در ماه مبارک رمضان می‌گوید: در ماه مبارک رمضان ساعت13 هر روز جلسه قرآن‌خوانی خواهران برگزار می‌شود و ساعت17:30 جلسه تلاوت قرآن برادران. بعد هم نماز مغرب و عشا را برگزار می‌کنیم و بعد از آن افطاری می‌دهیم. پخت‌وپز هم بر عهده بانوان محله است که با کمک هم افطاری را آماده می‌کنند.

مسجد جوادالائمه(ع)، نخستین مسجد در خیابان شهیدبسکابادی

مسجد جوادالائمه(ع) در خیابان شهیدبسکابادی١٢ سومین مسجد قدیمی قلعه‌خیابان است که بیش از سی سال پیش به همت حاج‌علی‌اصغرخیابانی تنها و برادرش، حاج‌کاظم و پسرعمویشان ساخته می‌شود. حاج‌علی‌اصغر تنها که دهه هشتم زندگی‌اش را می‌گذراند، آن روزها را به‌خوبی به یاد دارد؛ اینکه آن سال‌ها دو مسجد بیشتر در این محدوده نبوده است و آن‌ها مجبور بودند برای هر نوبت نماز مسیری طولانی را تا مسجدجامع طی کنند.

همین می‌شود که در سال١٣٥٧ هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی به فکر ساخت مسجد دیگری افتادند. آن موقع که شروع به ساخت مسجد کردند، خیابان شهیدبسکابادی وجود نداشته و این محدوده پر از زمین کشاورزی و به‌ندرت خانه‌های گلی کوچک بوده است. مسجد که ساخته شد، این محله هم رونق بیشتری پیدا کرد. کم‌کم خانه‌های بیشتری شکل گرفت و این محله آبادتر از قبل شد.

خیلی زود فعالیت‌ها و برنامه‌های فرهنگی هم در دل این مسجد شکل گرفت. جلسات دعا، کلاس‌های فرهنگی، قرآن‌خوانی در ماه رمضان و... هیئت جان‌نثاران جوادالائمه(ع) که هیئت خانگی و قدیمی اهالی بوده است، به‌واسطه مسجد جانی دوباره گرفت.

مسجد جوادالائمه(ع) در محله شهید بسکابادی با سیصد متر زیربنا و مساحت پانصد متر در دو طبقه ساخته شد. این مسجد از گذشته تا امروز تغییر چندانی نکرده است. فقط چندسال پیش دیواربه‌دیوار مسجد مدرسه‌ای ساخته شد. بعد قسمتی از زمین مسجد به مدرسه اضافه شد.

مسجد قمربنی‌هاشم(ع)، مهد قرآن کودکان محله

همه‌چیز برمی‌گردد به هیئتی کوچک و خانگی که در سال١٣٧٢ به همت اهالی محله شهید باهنر تشکیل شد. آن هیئت پنج‌نفره به‌سرعت گسترش پیدا کرد و بزرگ و بزرگ‌تر شد. کم‌کم اعضای هیئت به فکر راه‌اندازی مسجد و حسینیه افتادند تا برنامه‌ها و مراسم را آنجا برگزار کنند.

یکی از همسایه‌ها و خیران دغدغه‌مند محله، زمینی کوچک در انتهای خیابان حر٩٠ را وقف ساخت مسجد کرد و با کمک اهالی، مسجد قمربنی‌هاشم(ع) ساخته شد. با ساخت این مسجد و حسینیه، مکانی برای کارهای فرهنگی و اجتماعی هم فراهم شد. حالا فعالیت‌های زیادی در دل این فضای کوچک جریان دارد و زمانی نیست که اینجا از حضور مردم خالی بماند.

هر صبح برای بانوان جلسه قرآن برگزار می‌شود، شب‌ها هم مسجد به پاتوق بچه‌های فرهنگی و دغدغه‌مند شهرک تبدیل می‌شود. آن‌ها اینجا جلساتشان را برگزار می‌کنند و ساعت‌ها به گفت‌وگو می‌نشینند. اینجا برای قشر خردسال محله هم برنامه‌هایی ترتیب داده شده است.

چند سالی است که مهد قرآن را برای کودکان محله راه‌اندازی کرده‌اند و با استقبال مادران و کودکانشان همراه شده است. به‌جز این‌ها سال١٣٨٧ پایگاه بسیج مسجد هم راه‌اندازی شد. از آن زمان به بعد جوانان مشارکت بیشتری در امور مسجد دارند و مسجد پویا تر از قبل شده است.

مسجد موسی‌بن‌جعفر(ع)، مسجد جوانان

در انتهایی‌ترین نقطه خیابان ولیعصر(عج) در محله شهید بسکابادیقرار دارد. داستان ساخت مسجد موسی‌بن‌جعفر(ع) در این فضا برمی‌گردد به ناامنی آن سال‌ها. این مسجد ساخته شد تا امنیت برگردد؛ محله‌ای که بیشترین جمعیت جوان این محدوده را دارد و با ساخت این مسجد قدمی برای درامان‌ماندن انبوه جمعیت جوان منطقه برداشته شد.

کلنگ ساخت مسجد موسی‌بن‌جعفر(ع) در سال١٣٧٢ با کمک چهل نفر از اهالی به زمین خورد و تا پایان سال هم تکمیل شد. این مسجد حالا ١٨٠متر زیربنا دارد و در سه طبقه ساخته شده است. هر طبقه هم به فعالیت و برنامه‌ای اختصاص پیدا کرده است. برگزاری دعای ندبه، دعای توسل، کمیل و... پایگاه بسیج خواهران و برادران، برگزاری کلاس‌های ورزشی، برگزاری کلاس‌های فرهنگی و تربیتی برای بانوان و کودکان و... فقط بخشی از برنامه‌ها و اقدامات مسجد است که عباس علی‌محمدیان، عضو قدیمی هیئت‌امنای این مسجد که در ساخت مسجد هم مشارکت داشته است، برایمان تعریف می‌کند.

او از شور و حال هیئت جوان مسجد می‌گوید؛ هیئتی که پیش از شیوع کرونا در ماه محرم هر صبح پای پیاده تا حرم را طی می‌کرد. محمدیان از حال‌وهوای این هیئت و جوانان آن در روزهای ماه رمضان می‌گوید: ماه رمضان‌ها مسجد ما بیشترین جمعیت جوان را دارد. جلسات قرآن مسجد پر از جوانان مشتاق و پرشور می‌شود؛ جوانانی که دراصل برای جذب آن‌ها این مسجد را ساختیم.

مسجدجامع حضرت ابوالفضل(ع)، قدیمی‌ترین مسجد محله شهید باهنر

مسجدجامع حضرت ابوالفضل(ع) را همه ساکنان این محدوده می‌شناسند؛ قدیمی‌ترین مسجد شهرک شهیدباهنر که به گفته علی گزمه، معتمد و فعال فرهنگی محله، بیش از صدسال قدمت دارد. این مکان تا مدت‌ها مسجدی گلی و خشتی بوده و طبق روایت‌ها به دست ساکنان انگشت‌شمار این محدوده بنا شده است. داستان‌های مختلفی از این مسجد در حافظه جمعی و شفاهی اهالی باقی مانده است؛ اینکه هر سال محرم در این مسجد دیگ‌های بزرگ شله بر پا می‌کردند. مردها هیزم جمع می‌کردند و زن‌ها هم شله و حلیم می‌پختند.

قبل‌ترها اینجا شورای حل اختلافی داشته است متشکل از ریش‌سفیدان و بزرگان محله. مردم اختلافات و مشکلاتشان را اینجا حل و فصل می‌کردند.سیدمجتبی موسوی که عضو هیئت‌امنای این مسجد است، از روزگار گذشته این مسجد می‌گوید: در طول سالیان دراز این مسجد بارها بازسازی و از نو ساخته شد.

این مسجد حالا هشتصد متر زیربنا دارد. به‌تازگی حسینیه‌ای ١٢٠متری هم به شبستان و انتهای مسجد اضافه کردیم که در دو طبقه ساخته شده است. این مسجد یک مرکز توانمندی هم دارد که اعضای آن فعالیت‌های متفاوتی دارند؛ توزیع بسته‌های معیشتی، ایجاد اشتغال و... .